Mövzu Regional sosial-iqtisadi inkişafın nəzəri metodoloji əsasları
İqtisadi rayon anlayışı.Rayonlaşmanın zəruriliyi və amilləri
Yüklə 1,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.3 İqtisadi rayon anlayışı.Rayonlaşmanın zəruriliyi və amilləri
İqtisadi rayon siyasi, iqtisadi, sahə iqtisadiyyatı, regional iqtisadiyyat, sosial-iqtisadi coğrafiya, sosiologiya və s. ictimai elmlərin anlayışlar sistemində vacib iqtisadi kateqoriyadır.İqtisadi rayon xalq təsərrüfatı nın inkişafının tə nziml ənməsi və idarə edilməsinin əsas obyektidir. İqtisadi rayon dedikdə elə bir region başa düşülür ki, onun ərazisində ictimai istehsa lın eyni element və komponentləri yerləşsin və inkişaf etsin. Bu və ya digər ərazinin iqtisadi inkişafı ilə bağh şərait və münasibətlər, iqtisadi rayonun əsas, lakin yeganə tərkibi deyildir. İctimai inkişaf qanunlarımn dərk edilməsi prosesi nəticəsində bizim iqtisadi rayon haqqında bildiklərimiz daha da dərinləşir. Bu da bizə əsas verir ki, iqtisadi rayon terminini kö hn ə lm iş hesab etməyək. Rayon və region anlayışları prinsipcə eynidir. Lakin ehni ədəbiyyatda region anlayışının müxtəlif şərtləri olduğu üçün, iqtisadi rayon termini altında şərti olaraq müəyyən dərəcəli vahid rayon sistemi başa düşülür. Məsələn, iri iqtisadi rayon və ya vilayət dərəcəli iqtisadi rayon. Region te rmini ilə ölkə və ya dünya ərazisinin hər hansı bir əlamətə görə fərqləndirilən hissəsi başa düşülür. Bu əlamətlər iqtisadiyyata və ya sosial-iqtisadi münasibətlərə aid olmaya da bilər. Region sözü müəyyən rayonların taksonamik siste mi ndə yeri müəyyən olunmayan ərazilər üçün tətbiq oluna bilər. Keçmiş sovet sosial-iqtisadi rayonlogiya məktəbinin mühüm metodoloji mövqeyi - iqtisadi rayonların obyektiv reaUığımn tanınmasıdır. İstənilən iqtisadi rayonun obyektiv təməli ümumi ərazidə yerləşən ictimai istehsal elementləri nin fu nk sional qarşıhqh fəahyyəti əsasında yaranan bütövlükdür. Belə bir mövqeyə qarşı inkişaf etmiş bazar iqtisadiyyatlı ölkələrin regional elminə xarakterik olan subyek- tivlik konsepsiyası durur. Bu cərəyanın nümayəndələri hesab edirlər ki, iqtisadi rayonlar bütöv qurumlar yox «zehni konstruksiya» ki mi formalaşır. İqtisadi rayonların obyektiv reallıq kimi qəbul olunması rayonlaşma zamanı subyektiv və obyektiv nisbətlər problemini həll etmir. İqtisadi rayonların yaranması n ı n obyektiv əsası ictimai əmək bölgüsüdür. Rayon əmələgəlməni sxematik olaraq zəncirvari əlaqə kimi göstərmək olar: ictimai əmək bölgüsü ixtisaslaşmış ərazilərin, mülkiyyətin müxtəlif forma və növləri n i n yaranması - iqtisadi rayonların (inkişaf etmiş və proporsional təsərrüfat strukturlu) plan üzrə formalaşdırılması. İnsanların coğrafi mühitlə qarşılıqlı münasibətlərini müəyyən edən təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində daha yüksək ərazi vahidləri coğrafi sistem yaranır. Eyni zamanda «iqtisadi rayon» kateqoriyası insanlar tərəfindən yaradılan və rayonların gerçəklik kimi daha dərindən dərk edilməsi nəticəsində təkmilləşən zehni konstruksiyadır. Burada iqtisadi rayonlaşmanın subyektiv tərəfindən söhbət gedir. Bu da insanlar tərəfindən bu və ya digər dərəcədə iqtisadi rayonların mövcudluğunun obyektivliyinin formalaşması və inkişafının qanunauyğunluğunun dərk edilməsində əks olunur. İqtisadi rayon nə qədər çox dərk edilibsə, o, icti m ai inkişaf praktikasında bir o qədər səmərəli istifadə edilə bilər. Subyektiv və subyektivlik anlayışları bir-birindən kəskin fərqlənir, onları qarışdırmaq ohnaz. Subyektivliyin tərəfdarları iqtisadi rayonları gerçəklik ki mi birbaşa inkar edir, onları zehni konstruksiya və ya konkret coğrafi şəraitdən, ictimai inkişaf qanunlarından təcrid olunmuş məkan kimi başa düşürlər. Şübhə yoxdur ki, rayonların inkişaf qanunauyğunluqları və xassələrini dərk etmək mümkündür. Lakin hər bir müəyyən tarixi zaman kəsiyində rayonların dərk edihniş səviyyəsi müxtəlifdir ki, bu, öz növbəsində rayonlaşmanın istə n ilən bir məsələsinin həlhndə öz təsirini göstərir. İcti m ai inkişafın müxtəlif tərəfləri n i n dərk edihnəsi nəticəsində xeyli ehni informasiya toplanır ki, bunlar da sistemləşdirmə və ümumiləşdirmə tələb edir. Rayonların əsas xüsusiyyətləri və əlamətlərinin retrospektiv tə hl ili üçün müxtəhf ədəbiyyatlarda onların şərhlərinin nəzərdən keçirilməsi yüksək əhəmiyyətə malikdir. Bunun üçün iqtisadi rayonun 30 müxtəlif şərti nəzərdən keçirilmişdir. Onlar bütövlükdə: a) iqtisadi rayonologiya e lmin i n bütün əsas mərhələlərini əhatə edir (1921-ci ildən müasir dövrə k imi ); b) «iqtisadi rayon» anlayışımn məz m ununa dair bütün yanaşmaları əks etdirir. Onların müə ll ifləri arasında iriprofilh müxətəssis- lərlə yanaşı təsərrüfat rəhbərləri və planlaşdırma orqanlarımn işçiləri də təmsil olunur. Müxtəlif müəlliflər tərəfindən qeyd edilən əlamətləri iqtisadi rayonların əsas xüsusiyyətlərini aşkara çıxarılmasının açarı kimi nəzərdən keçirmək olar. Belə əlamətlərə aşağıdakılar aiddir: a) ərazi, b) xalq təsərrüfatının bölgüsü, c) ƏİK, ç) təkraristehsal alt sistemi. Bütün bu təriflərin 4 əsas funksiyası aşkar edilmişdir: rayon daxili şəraitin göstərilməsi və rayonların yaranması və inkişafı qanunauyğunluqlarının əks etdirilməsi; rayonun struktur-funksional xüsusiyyətlərinin göstərilməsi; onun sistem əmələ gətirən xassələrinin əks etdirilməsi. Bu funksiyalar aşağıdakı əlamətlərlə əlaqədardır: -rayondaxili şərait, inkişafın resurs potensialı və amilləri, iqtisadi rayonunun tərkibi və sərhəddinin əlamətləri, əmək bölgüsü, rayonların formalaşdırılmasmm məqsədi, ixtisaslaşma, rayonun strukturu və rayon daxilində istehsalın diferensiallaşdırılması, hər bir rayonun fərdi, spesifik xarakteri, rayon ƏİK kimi, rayon təkraristehsal alt sistemi kimi, rayonun daxili və xarici əlaqələri. Bu əlamətlərin təhlili göstərir ki, onlar iqtisadi rayonların mahiyyəti və əsas əlamətləri tam və daha dərin əks etdirməyə görə fərqlənirlər. Çox zaman müəlliflər bu anlayışı hərtərəfli açmağa yox, onların həyata keçirdikləri tədqiqatların konkret məqsədi ilə bağlı olaraq öz yanaşmalarını əks etdirməyə çalışırlar. Bu baxışların hərəsinin öz yeri var və çox zaman elmi kateqoriya kimi iqtisadi rayonların mahiyyətinə dərindən varmağa xidmət edirlər. Deməli, iqtisadi rayonlara təkraristehsal yanaşması ilk dəfə Kolotievski tərəfindən irəli sürülüb. Aqafonovun tədqiqatları isə daha çox ƏİK-ə əsaslandırılıb. Müvafiq olaraq iqtsadi ədəbiyyatda rayon (region) anlayışının müxtəhf izahı verilir. İqtsiadi sistem kimi rayon öz təbii xüsusiyyətləri, mədəni toplusu, istehsal fəaliyyəti üçün əhalinin hazırlığı olan ölkənin xüsusi iqtisadi ərazi hissəsidir. Struktur-funksional təhlilə əsaslanaraq bir elmi kateqoriya ki mi iqtisadi rayon anlayışının daha ümumi və spesifik əlamətlərini əks etdirən tərifini vermək olar: iqtisadi rayon-səmərəli ixtisaslaşma, maddi və mənəvi nemətlərin təkrar istehsalının regional nisbətlərinin təkmilləşdirilməsi, ictimai istehsal elementəlrinin nisbətləri və rayondaxili yerləşməsi ilə bağh bir sıra fərdi-avtonom problemlərin həlli əsasında xalq təsərrüfatının səmərəliliyinin yüksəldilməsi istiqamətində planlı təşkil edilən və icti m ai əmək bölgüsü prosesi nəticəsində meydana gələn, ölkənin inteqral ərazi alt sistemidir. İqtisadi rayonu təkcə inkişaf şəraitinin eyniliyi yox, eyni zamanda rayon kompleksinin inkişaf şəraitinin daxili diferensasiyası, hər bir rayonda daxili alt sistemlərin o lm ası xasdır. Ümumiyyətlə, iqtisadi rayona müxtəlif alt sistemlərdən ibarət bir sistem kimi baxmaq olar. Regional iqtisadiyyatın əsas kateqoriyalarından biri iqtisadi rayonologiyadır. İqtisadi rayonologiya rayonlaşmanın prinsipləri və metodları, onu idarə edən qanunauyğunluqlar haqqında elmdir. Eyni zamanda iqtisadi rayonologiya bir sıra spesifik terminlərdən istifadə edir. İlk baxımdan nəzəri və praktik cəhətdən iqtisadi rayonologiya, iqtisadi rayonlaşma, rayon əmələgə lm ə arasında fərqi müəyyən etmək çox vacibdir. Lakin bu, heç də onların arasının kəsilməsi və ya onların qarşı- qarşıya qoyuhnası deyil, onların arasındakı sərhəd şərtidir. İqtisadi rayon əmələgəlmə - iqtisadi rayonların dinamik təsərrüfat ərazi sistemi ki mi formalaşması və inkişafının obyektiv prosesidir. İqtisadi rayon əmələgəlmə iqtisadi qanunauyğunluqların, iqtisadi rayonların formalaşması və inkişafının obyektiv və subyektiv amillərinin fəaliyyət göstərdiyi sferadır. İqtisadi rayonlaşma ölkənin xalq təsərrüfatının və ya onun regionunun tarixən formalaşan ümumi və lokal şərtlər əsasında öz ictimai tamlığı ilə fərqlənən nisbi müstəqil siste m lərə bölü nm əsidir. İqtisadi rayonlaşma elmi əsaslarla aparılan cərrahiyyə əməliyyatına bənzəyir: iqtisadi rayonlaşma iqtisadi rayonologiyanın öyrəndiyi qanunauyğunluqların tətbiqi sferasıdır. Müasir dövrdə iqtisadi rayonlaşma xalq təsərrüfatının və rayonların daha effektli planlaşdırıl- masma və xalq təsərrüfatımn idarə edilməsinə daha yaxşı imkan verdiyi üçün ölkənin məhsuldar qüvvələrinin artımının əsas alətidir. İqtisadi rayonlaşmamn nəzəriyyəsi və praktikası ilə bağlı ədəbiyyatda «amil» və «prinsip» kimi kateqoriyalardan istifadə olunur. Bu ədəbiyyatda çox zaman rayon əmələgəlmənin şərt və amilləri, amil və prinsipləri, rayon əmələgəlmənin amilləri və rayonlaşmanın prinsipləri, rayonlaşmanın prinsipləri və rayon əmələgəlmənin qanunauyğunluqları, rayonlaşmanın və məhsuldar qüvvəllərin yerləşdirilməsi prinsipləri qarışdırılır. Bu da iqtisadi rayonologiyamn əsas kateqoriyaları sisteminin hazırlanması n ı tələb edir. İqtisadi rayonologiya elminin əsas məntiqi anlayışların siste mini belə təkhf etmək olar: iqtisadi rayon əmələgəlmənin şərtləri, amilləri, əlamət və qanunauyğunluqları, iqtisadi rayonlaşmanın prinsipləri. İqtisadi rayon əmələgəlmənin amilləri iqtisadi rayonun sistemli obyekt kimi formalaşması və inkişafının daxili mənbəyi, hərəkətverici qüvvəsidir. Rayon əmələgəlmə nin amillərini iqtisadi rayon əmələgəlmə n i n əsas struktur elementləri ilə qarışdırmaq ohnaz (ərazi, əhali, istehsalın maddi elementləri). Amillər iqtisadi rayon əmələgəlmənin mahiyyətini müəyyən edərək rayonun formalaşması və inkişafına təkan verir. Bu a mill ərə aşağıdakılar aiddir: -iqtisadi rayon əmələgəlmənin təbii əsaslarının genişlənməsini əks etdirən a mill ər. Belə ki, iqtisadi rayon çoğrafi mühiti cəmiyyət tərəfindən mənimsənilməsi nəticəsində yaranır və inkişaf edir; -məhsuldar qüvvələrin inkişaf səviyyəsini və yerləşməsinin xarakterini əks etdirən amillər (ərazi texniki-iqtisadi kompleksi və nəq- hyyat şəbəkəsinin birləşməsi, istehsahn kombinələşməsi və ixtisas- laşmasımn inkişafı, əmək resusrlarımn ixtisas səviyyəsinin yüksəldilməsi və s.); -ictimai əməyin ərazi təşkihni əks etdirən amillər (əməyin bölgüsü və kooperasiyasımn inkişafı); -bütövlükdə cəmiyyətin və istehsahn idarə edilməsi n i əks etdirən a mill ər. Öz mahiyyətinə görə bu amillər sosial-iqtisadidir. Ko n kret olaraq rayon əmələgəlmə nin aşağıdakı ami ll əri n i nəzərdən keçirək: istehsal münasibətləri, əməyin ərazi bölgüsü, iqtisadi və təbii resurslar, inzibati ərazi bölgüsü, müxtəhf rayonlarda ayrı-ayrı millətlərin məskunlaşması. Rayonlaşmamn amillərinin rolu və təsiri konkret tarixi şəraitdən asılı olaraq dəyişilir. 1. İstehsal münasibətləri rayon əmələgəlmə amili ki mi məhsuldar qüvvələrin səviyyəsinə, təşkilati formasına, təsərrüfatın ixtisaslaşmasına təsirində özünü göstərir. Müasir dövrdə iqtisadi rayonlar elə məhsul üzrə ixtisaslaşmalıdır ki, onun istehsalı daha professional olsun. Yəni təbii, əmək resursları, toplanmış material dəyərləri, rayonun coğrafi və nəqliyyat vəziyyəti, əhalinin mədəni səviyyəsinin və müdafiə qabiliyyətinin yüksəldilməsi üçün zəruri a mill ər nəzərə alınmalıdır. Ümumiyyətlə, istehsal münasibətləri rayon əmələ gətirən bütün amillərə təsir edir. 2. Əməyin ərazi bölgüsü - prosesin iki tərəfini nəzərdə tutur: təsərrüfatın ixtisaslaşdırılması və ixtisaslaşan ərazilər arasında iqtisadi əlaqələr (ərazinin monosahələr üzrə inkişafı). Rayonlar arasında əlaqələrin inkişaf səviyyəsi, eyni zamanda formalaşan nəqliyyat şəbəkəsi və daşımalarda müxtəlif nəqhyyat növlərinin iştirakının səmərəliliyi ilə müəyyən olunur. ETT-nin güclənməsi ilə nəqliyyat şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsi ərazilərin iqtisadi cəhətdən yaxınlaşmasına gətirib çıxarır. Bu, bir tərəfdən rayonların təsərrüfatının daha dərindən ixtisaslaşmasına, digər tərəfdən daha çox yük daşımalarına imkan verir. Beləliklə, EXT əməyin ərazi bölgüsü üçün vacib stimulyatordur. 3. Material-texniki baza və təsərrüfatın tex n iki silahlanması. Yaradılmış material dəyərləri hər hansı bir iri sənaye obyektinin tikilməsi üçün səbəb ohnuş şərait tükəndikdə belə rayonun ixtisaslaşmasını təmin edir mövcud olan müəssisələr fəahyyət göstərir və inkişaf edərək rayonun ixtisaslaşmasını möhkəmləndirir. Y aradılmış material dəyərləri, təsərrüfatı mənimsənilmiş ərazilər yeni tikilən müəssisələrin yerləşməsinə təsir edir, mövcud olan kommunikasiyalar isə təkcə yükdaşımaları yox, informasiya axınları sistemini də müəyyən edir. 4.Əmək resurslarının təsiri, iqtisadi rayonların ixtisaslaşması, məhsuldar qüvvələrin inkişaf səviyyəsində özünü göstərir. Daha enerjitutumlu rayonlarda əməyə tələbat artır. Çünki belə rayonlarda enerji və elektriklə silahlanma digər rayonlara nisbətən yüksəkdir. Digər rayonlaşma amilləri n i n bərabər təsiri zamanı rayonun əmək resursları ilə az təmin olunması məhsuldar qüvvələrin inkişafını tor- mozlayır, əməktutumlu sahələrin yaranmasına mane olur. Az məskunlaşan ərazilərdə yeni müəssisələrin tiki lm əsi digər yerlərdən əhah cəlb etməyə, onların əmək və məişət şəraitinin təşkih üçün xeyli vəsait ayırmağa məcbur edir. Əmək resursları bol olan rayonlarda, xüsusən ərazi xammalla kasaddırsa, əməktutumlu sahələrin inkişafı qanunauyğundur. 5. Milli amil- bu amilin təsiri özünü onda göstərir ki, rayonlaşma milli ərazilərin sərhədləri çərçivəsində baş verir. Məhsuldar qüvvələrin ərazi diferensiasiyası və bunun əsasında yaranan iqtisadi rayonların sərhədləri heç də həmişə müxtəlif milli birliklərin sərhədləri ilə üst-üstə düşmür - iqtisadi və etnik sərhədlər arasında ziddiyyət yaranır. İqtisadi rayonlaşma bütün xalqların marağına cavab verməli və onların inkişafına kömək etməlidir. Rayonlaşma ayrı-ayrı millətlərin ərazi bütövlüyünə toxu n mur və iqtisadi rayonların sərhədləri milli sərhədlərlə razılaşdırılmalıdır. 6.Hüquq və dövlət orqanlarının təsirinin təhlili ilk qövbədə iqtisadi rayonların tərkibi və onların idarə edilməsi formalarına baxılmasına istiqamətləndirilməlidir. 7.Təbii şərait və təbii resurslar rayonlaşma amili kimi əsasən təsərrüfat ixtisaslaşmasına təsir göstərir. İqtisadi rayonların ixtisaslaşmasını müəyyən edərkən ilk növbədə təbii ehtiyatlardan istifadə məsələsi xalq təsərrüfatı səmərəliliyinə uyğun həll edilir. Təbiət və təsərrüfatın inkişafından, onun ərazi üzrə diferensiasiyasından asılı olaraq iqtisadi rayonların formalaşması çox rəngarəngdir. Əvvəllər bol olan resursların sonra çalışmaması istehsalı n ərazidə cəmləşməsinə güclü təsir edir. Ətraf mühitdən səmərəli istifadə, təbiətin mühafizə problemləri ərazinin təbii «tutum» ilə hesablaşmasını tələb edir. İstehsalın cəmləşməsi məsələsi həyatın inkişafına şərait yaradan ekoloji tarazlıqdan çıxış edərək hər bir coğrafi məkanda təbiətin hansı təsərüfat «yükünə» dözə bilməsindən asılı olaraq həll edilməlidir. Rayon əmələgəlmənin qanunauyğunluqları müəyyən şərait daxilində rayon əmələ gətirən amillərin fəaliyyətlərini tə min edən daxili səbəb-nəticə əlaqələrinin dəfələrlə təkrarlanmasıdır. İqtisadi rayonlaşmanı öyrənən zaman ümumi və xüsusi qanunauyğunluqları nəzərdən qaçırmaq olmaz. İqtisadi rayonlaşmanın prinsipləri ölkənin xalq təsərrüfatı nın və ya regionunun ərazi vahidlərinə bölgüsününün çıxış şərti və ya qaydasıdır. İqtisadi rayonlaşmamn prinsipləri ümumi və xüsusi olur. Ümumi prinsiplərdən ən vacibi obyektivlikdir. Digər vacib prinsip inkişaf prinsipidir tarixi təhlil və məhsuldar qüvvələrin inkişafı və yerləşdirihnəsinin elmi surətdə qabaqcadan proqnozlaşdırılması nəticəsində rayonların seçilməsi. İnteqral iqtisadi rayonlaşma zamanı iqtisadi rayon inzibati cəhətdən rəsmiləşdirildikdə daha çox iqtisadi səmərə verir. Ona görə də İqtisadi rayon və inzibati ərazi bölgüsünün (üst-üstə düşməsi) vahidliyinə nail olmaq iqtisadi rayonlaşmanın əsas prinsiplərindən- dir. İqtisadi rayonların növlərinin təsnifləşdirilməsi iqtisadi rayonolo- giyanın əsas nəzəri problemlərindəndir. Bu məsələnin həlli zamanı aşağıdakı prinsiplər nəzərə alı nm alıdır: 1. İqtisadi rayonlaşmanın növ müxtəlifliyi daimi deyil, onlar ictimai istehsalın inkişafı nəticəsində yaranır; 2. İqtisadi rayonlaşmanın növlərinin sistemi hazırlanarkən onlar məcmu şəkildə nəzərdən keçirilməlidir, çünki onlar vəhdət təşkil edirlər; 3. İqtisadi rayonlaşma, ölkənin milli-siyasi-inzibati quruluşu və inzibati-ərazi bölgüsü vəhdət təşkil edir, lakin eyni deyil; 4. İqtisadi rayonlaşmanın hər bir üzvü müəyyən praktik məqsədəuyğundur; 5. İqtisadi rayonlaşmanın növ müxtəlifliyi sistemində qarşıhqh əlaqədə olan iki qrup seçilir: inteqral və sahəvi. Sahəvi iqtisadi rayonlaşma xalq təsərrüfatının müxtəhf sahələrini əhatə edir. İctimai əmək bölgüsünün məkan forması təkcə ümumi iqtisadi rayonlar şəkhndə yox, müəyyən sahələr üzrə ixtisaslaşrmş ərazilər kimi təzahür edir. Sahəvi rayonlaşma daha yüksək elmi səviyyədə xalq təsərrüfatının ayrı-ayrı sahələrinin yerləşməsi və inkişafmi planlaşdırmağa imk an verir. Bu növ rayonlaşdırma dörd qrupa bölünür: > xalq təsərrüfatı məqsədləri üçün təbii ehtiyatların rayonlaşdırılması; > istehsahn demoqrafik şəraitinin rayonlaşdırılması; > xalq təsərrüfatı nın istehsal sahələrinin rayonlaşdırılması; > qeyri-istehsal sahələrin rayonlaşdırılması. İqtisadi rayonlaşdırma bütövlükdə ölkənin xalq təsərrüfatı nın xüsusiyyətlərini tam şəkildə nəzərə almaqla və ölkə daxi lin dəki əsas rayonlararası axınları (pul vəsaiti, yük, elektrik enerjisi, qaz və s. axınlarını), əhalinin miqrasiyasını daha yaxşı təşkil etməyə i mk an verməhdir. İqtisadi rayonlaşdırma yalmz təsərrüfatın ehni təhlili və xarakterizə edihnəsi üçün deyil, başlıca olaraq məhsuldar qüvvələrin planlı surətdə rayonlar üzrə ərazicə təşkilini və rayonlararsı əmək bölgüsünü həyata keçirmək üçün aparılır. Bəzi oxşar dövlətlərdə olduğu ik mi Azərbaycan Respublikasında da müasir iqtisadi rayonlaşdırma iki əsas halqada - yuxarı və aşağı iqtisadi vahidlər şəkhndə aparıla bilər. Rayonlaşmanın yuxarı halqası ərazi inkişafının mühüm vəzifələrinə cavab verə bilən iri iqtisadi rayonlardır. Aşağı halqada rayonlaşma şəhər və kənd rayonları səviyyəsindədir. Bu rayonlaşma kənd təsərrüfatına və xidmət sferasına rəhbər- hkdə mühüm rol oynayır. Onların əsasında ixtisaslaşdırılmış ibtidai ərazi istehsal kompleksləri yaradılır. Aşağı rayonlar rayon təsərrüfatının və sosial-mədəni quruculuğun cari və perspektiv inkişafında, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalı və emalı üzrə yerh sənaye, məişət xidməti, ticarət və ictimai iaşə müəssisələrinin ixtisaslaşdırılması və yerləşdirihnəsində mühüm rol oynayır. Yüklə 1,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|