MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA



Yüklə 0,93 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə33/68
tarix02.01.2022
ölçüsü0,93 Mb.
#40440
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   68
frazeoloji

əəssüf xatirəsi yazıb, yondur: 
S
əndən ötən mənə dəydi, 
 
 
 
 
m
əndən ötən sənə dəydi. 
S
əndən, məndən ötən zərbə 
V
ətən, vətən, sənə dəydi... (54, 78-81) 
 
Bu göz
əl şeir nümunəsində olduqca qabarıq şəkildə şezilir ki, 
frazeologizm  dig
ər  linqvistik  vasitələrin  ansamblının  ahənginə 
uyğunlaşaraq bədii rənglərin harmoniyasına xidmət edir. Ümumi 
ansamblda
kı ahəngdarlıqda özünməxsus üslubi mövqe tutur. 
«Frazeologizml
ər  sözün  ciddi  və  xüsusi  mənasında  həmişə 
dolayısı  ilə  xalqın  zəkasını,  ictimai  quruluşu,  öz  dövrünün 
ideologiyasını əks etdirir. Həm də şeh damlasında səhər işığının 
əks olunduğu kimi əks olunur» (41, 4). 
Çünki  frazeoloji  birl
əşmələr  xalqın  bədii  təfəkkürünün  yol 
yoldaşıdır.  Bədii  dil  mədəniyyətinin  özülü  şifahi  xalq 
ədəbiyyatında, 
dilinin 
milli 
s
əciyyəli 
ifad
ələrində, 
obrazlarındadır.  Dilin  obrazlarının  əsasında  ilk  növbədə  böyük 
ifad
ə imkanlı frazeologiya başlanğıcının dayandığını təsdiq edən 


          
 
 
84 
konsepsiya il
ə razılaşaraq birmənalı şəkildə təsdiq olunmalıdır ki, 
dilin  göz
əllik qanunları zəminində onun estetik vüsəti də məhz 
frazeoloji  z
əmindən  boy  göstərir.  Azərbaycan  dilli  poeziya 
tariximizd
ə elə bir müdrik, yaradıcı sənətkar tapılmaz ki, mənəvi 
s
ərvətimizin  bu  tükənməz  çeşməsindən  yararlanmasın.  Dildə 
ifad
ə üsullarında millilik probleminin həlli üçün bu cəhətə xüsusi 
diqq
ət  yetirmək  faydalıdır  ki,  frazeoloji  birləşmələrdə  poetik 
fikir  dinamik  h
ərəkətdədir. Poetik ovqatın inikasında incə bədii 
zövqün  münasib  sabit  birl
əşmələrlə  aşkarlamaq  1960-1980-ci 
ill
ər şeir dilinin daxili keyfiyyətlərindəndir. 
«
Şeirdə  müəllifin  keçirdiyi  daxili  həyəcanlar,  bu  hə-
y
əcanların  əsl  təbiəti  və  mahiyyəti  obrazların  zənginliyində 
t
əcəssüm  olunur»  (38, 37). Bu  obrazların  canlandırılmasında 
frazeoloji  vahidl
ər  müstəsna  mövqedə  dayanır.  Bu  dəyər  onun 
poetik-linqvistik  t
əbiətindən  irəli  gəlir.  Frazeologiyanın  mətn 
mühitind
əki fəaliyyətindən belə bir qənaət hasil olur ki, obraza 
keçid frazeoloji birl
əşmələrdəki məcazi sözün daxili enerjisindən 
güc 
alır.  Frazeoloji  birləşmələrin  struktur  elementləri  də  güclü 
lirizml
ə yoğrulmuş təfərrüatlar canlandırır. Mürəkkəb ovqatların, 
müxt
əlif psixoloji vəziyyətlərin orijinal estetik boyalar kəsbi ilə 
frazeoloji vahidl
ər gözlənilməz bədii funksiyalar nümayiş etdirir. 
Başqa  sözlə,  frazeoloji  söz  birləşmələri  spesifik  dəyər  –  poetik 
idrak  prosesini  sür
ətləndirir, şairin təfəkkür imkanlarının maddi 
göst
əricisinə, təzahür formasına çevrilir. 
 
D
əniz öz bildiyindədir, 
Gah endirir 
Dalğaların kötüyünə 
Gah 
qaldırır yoxuşa; 
Ç
əkir bizi bərkə-boşa. 
Gah 
yumruqlayır 
D
əniz gəmimizin 
Böyrünü-
başını (96, V, 49). 
 


          
 
 
85 
O güll
ər – bənövşə, qızıl lalələr, 
Uğursuz sevginin, üzun bir ömrün 
Ç
ətin etirafı, son nidasıdır, 

Yüklə 0,93 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   68




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin