2.1.-rasm. Modulli o’qitishning blok-sxemasi
15
Quyidagi tamoyillar modulli o’qitish texnologiyasining asosini tashkil etadi:
1. Faoliyatlilik tamoyili: Bu tamoyil, modullar mutaxassisning faoliyat
mazmuniga muvofiq shakllanishini anglatadi.
Bu tamoyilga ko’ra modullar fan bo’yicha faoliyat yondashuv yoki tizimli
faoliyat yondashuv asosida tuzilishi mumkin. Modulli o’qitish texnologiyasida fan
bo’yicha faoliyat yondashuvida, modullarni o’quv rejasi va dasturlar tahlili
natijasida, tuzishni taqozo etadi. Tizimli faoliyat yondashuvida, modullar bloki,
mutaxassisning kasbiy faoliyat tahlili asosida, shakllantiriladi.
2. Tenglilik, teng huquqlilik tamoyili. Bu tamoyil, pedagog va o’quvchining
o’zaro munosabati subhekt - subhekt xarakterligini belgilaydi.
Bu esa, modulli o’qitish texnologiyasini, shaxsga
yo’naltirilgan
texnologiyalar toifasiga taalluqliligini ko’rsatadi. Yahni modulli o’qitish
texnologiyasi, shaxsning individual psixologik xususiyatlariga moslashgan bo’ladi.
3. Tizimli kvantlash tamoyili. Bu tamoyil axborotni siqib berish nazariyasi,
muhandislik bilimlar kontseptsiyasi, didaktik birliklarni yiriklash nazariyalarining
talablariga asoslanadi.
Shular bilan bir qatorda, bu tamoyil quyidagi psixologik-pedagogik
qonuniyatlarni hisobga olishni taqozo etadi:
• katta xajmdagi o’quv materiali, qiyinchilik bilan va xohishsiz
(istalmasdan) eslanadi;
• ma’lum tizimda qisqartirilgan xolda berilgan o’quv materiali, osonroq
o’zlashtiriladi;
• o’quv materialidagi, tayanch qismlarning ajratilib ko’rsatilishi, eslab
qolish faoliyatiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi.
Shu bilan bir qatorda o’quv materialining asosini ilmiylik va fundamentallik
tashkil etish lozim.
Modulda tizimli kvantlash tamoyili, o’quv axborotning tegishli strukturasini
tuzish yo’li bilan erishiladi.
Modul umumiy ko’rinishda quyidagi elementlardan iborat bo’lishi mumkin:
16
• tarixiy - bu muammo, teorema, masala, tushunchalarni tarixiga qisqacha
sharx berish;
• muammoli - bu muammoni shakllantirish;
• tizimli - bu modul tarkibining tizimini namoyon etish;
• faollashtirish - bu yangi o’quv materialini o’zlashtirish uchun zarur
bo’lgan tayanch iboralar va xarakat usullarini ajratib ko’rsatish;
• nazariy - bu asosiy o’quv materiali bo’lib, unda - didaktik maqsadlar,
muammoni ifodalash, gipoteza (faraz)ni asoslash, muammoni yechish
yo’llari ochib ko’rsatiladi;
• tajribaviy - bu tajribaviy materialni (o’quv tajribasi, ishni va boshqalarni)
bayon etish;
• umumlashtirish - bu muammo yechimining tasviri va modul mazmunini
umumlashtirish;
• qo’llanish - bu harakatlarning yangi usullarini va o’rganilgan materialni
amaliyotda ko’llash bo’yicha masalalar tizimini ishlab chiqish;
• xatoliklar - o’quvchining modul mazmunini o’rganishdagi
o’zlashtirishda kuzatiladigan bir turdagi xatoliklarini ochib tashlash,
ularning sababini aniqlash va tuzatish yo’llarini ko’rsatish;
• ulanish - o’tilgan modulni boshqa modullar bilan shu jumladan yondosh
fanlar bilan bog’liqligini namoyon etish;
• chuqurlashtirish - iqtidorli o’quvchilar uchun yuqori murakkabli o’quv
materialini takdim etish;
• test-sinovlash - modul mazmunini o’quvchilar tomonidan o’zlashtirish
darajasini testlar yerdamida nazorat qilish va baxolash.
O’quv materialining o’zlashtirilishiga mashg’ulotlar paytida modulning
amaliy ahamiyati qay darajada ochib ko’rsatilganligi, modul mazmunini boshqa
modullar bilan bog’liqligi, shu modulni o’rganishdagi o’quvchilarning bir xil
xatoliklari tahlili muxim ahamiyatga ega.
17
4. Motivatsiya (qiziqishni uyg’otish) tamoyili. Bu tamoyilning mohiyati,
o’quvchining o’quv-bilim olish faoliyatini rag’batlantirishdan iborat bo’ladi. Bu
asos soluvchi qoidadir.
Modulning o’quv materialiga qiziqishni uyg’otish, bilim olishga
rag’batlantirish, mashg’ulotlar paytida faol ijodiy fikrlashga dahvat etish,
modulning tarixiy va muammoli elementlarining vazifalari hisoblanadi.
Modullilik tamoyili. Bu tamoyil o’qitishni individuallashtirishning asosi
bo’lib xizmat qiladi.
Dostları ilə paylaş: