Termiz davlat universiteti pedagogika fakulteti



Yüklə 0,51 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə12/46
tarix02.01.2022
ölçüsü0,51 Mb.
#44718
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   46
oliy talimda umum kasbiy fanlarni oqitishda modulli texnologiyalardan foydalanish

Birinchidan, o’quvchining kurish va fazoviy fikrlash qobiliyatini 

rivojlantiradi, yahni o’rganish jarayoniga miyaning tasviriy o’ng yarim shari boy 

imkoniyatlari qo’shiladi. 

Ikkinchidan, o’quv materiali mazmunini o’zida zich joylashtirib ravshan 

ko’rsatuvchi surat (rasm), o’quvchida tizimli bilim shakllanishiga yordam beradi.  



Uchinchidan  rangli suratlar, o’quv  informatsion materialni qabul qilinish 

va eslanish samarasini oshiradi, hamda o’quvchilarni estetik tarbiyalash vositasi 

bo’lib xizmat qiladi. 

Insonning bilim  olishi, fikrlashning xuddi ikkita mexanizmdan 

foydalanganidek bo’ladi: ularning biri simvolli bo’lsa, ikkinchisi geometrik 

(algebraik) bo’ladi. 

Kognitiv grafikaning asosiy vazifasi bilim olish jarayonining 

faollashtiruvchi fikrlashning simvolli va geometrik (algebraik) mexanizmlarni o’z 

ichiga olgan, bilim berishni uyg’unlashgan modellarini yaratishdan iboratdir. 



19 

 

 



 

Grafik (ko’zga ko’rinuvchi) axborot miyaning o’ng  yarim shari 

imkoniyatlarini faollashtiradi, oliy ma’lumotli mutaxassis uchun zarur bo’lgan, 

tasviriy fikrlash qobiliyatini, intuitsiyasini rivojlantiradi. Buyuk olim A.Eynshteyn 

aytganidek "intuitsiya xaqiqatda eng katta boylikdir. Mening ishonchim komilki, 

bizning fikrlashimiz asosan simvollar orqali shu bilan birga biz anglamasdan 

kechadi". Haqiqatda ilm-fan gepotezasiz (farazsiz), faraz zsa intuitsiyasiz mavjud 

bo’lmaydi. 

Shu bilan birga, ko’rgazmali axborot og’zaki axborotdan ko’ra, 

ahamiyatliroq va unumliroqdir. Ko’rish mexanizmining axborotni qabul qilish 

qobiliyati, eshitishnikidan ko’ra ancha  yuqoridir. Bu esa o’z navbatida, ko’rish 

tizimiga, inson qabul qilinadigan axborotning qariyb 90 foizini yetkazish 

imkoniyatini beradi. Undan tashqari ko’rgazmali axborot bir vaqtning o’zida 

beriladi. Shuning uchun axborotni qabul qilish va eslashga og’zaki axborotdan 

ko’ra kam vaqt talab etiladi. Ko’rgazmali axborot ishlatilganda, taassurot hosil 

bo’lishi og’zaki bayondan ko’ra o’rtacha ‘-6 martaba tezroq kechadi. Insonning 

ko’rgazmali axborotdan ta’sirlanishi, og’zaki axborotdan ko’ra ancha yuqori 

bo’ladi. Ko’pchilik xollarda u oxirgisini o’tkazib yuboradi. Ko’rgazmali axborotni 

qayta takrorlash oson va aniqroqdir. Odamning ko’rgazmali axborotga ishonchi, 

og’zaki axborotdan ko’ra yuqori bo’ladi. Shuning uchun "yuz bor eshitgandan 

ko’ra, bir bor ko’rmoq afzalroqdir" deb bejiz aytilmagandir.  

Shu bilan birga, ko’rgazmali axborotda, qabul qilish va eslash unumi, uni 

ko’rsatilishi orasidagi muddatni uzoqligiga bog’liq bo’lmaydi, og’zaki axborotning 

o’zlashtirilishi esa bunga bog’liq bo’ladi. O’rni kelib yana bir muhim tafsilotni 

qayd etish lozim: simvolli-ko’rgazmali axborotni qabul etish, o’qitish samarasini 

oshiradi. Shuning uchun o’quv-ilmiy adabiyotdan va kompg’yuter texnikasi 

vositasida olinadigan axborotni ko’paytirishga shart-sharoit yaratish zarur. Bu esa, 

o’qitishni individuallashtirish zarurligini ko’rsatadi. 

8.  Xatoliklarga tayanish tamoyili. Bu tamoyil o’qitish jarayonida doimiy 

ravishda xatoliklarni izlash uchun vaziyatlar yaratilishiga, o’quvchilarning ruhiy 




20 

 

 



 

faoliyati funktsional tizimi tarkibida oldindan payqash tuzilmasini shakllantirishga 

qaratilgan didaktik materiallar va vositalarni ishlab chiqishga yo’naltirilgan 

bo’ladi. 

Bu tamoyilning amalga oshirilishi, o’quvchida tanqidiy fikrlash 

qobiliyatini rivojlanishiga yerdam beradi. 

9.  O’quv vaqtini  tejash tamoyili. Bu tamoyil o’quvchilarda individual va 

mustaqil ishlash uchun o’quv vaqtining zaxirasini yaratishga yo’naltirilgan bo’ladi.  

To’g’ri tashkil qilingan modulli o’qitish, o’qish vaqtini 30% va undan ortiq 

tejash imkoniyatini beradi. Bunga esa modulli o’qitishning barcha tamoyillarini 

to’la amalga oshirilganda, o’quv jarayoni kompg’yuterlashtirilganda, yondosh 

fanlarning o’quv dasturlari muvofiqlashtirilganda erishish mumkin. 

O’tkazilgan nazariy izlanishlar natijasi bo’yicha quyidagi xulosalar qilindi: 

  modulli o’qitishning xozirgi zamon nazariyasi va amaliyotida ikki 

xil yondashuvni ajratib ko’rsatish mumkin:  

  fan bo’yicha faoliyat yondashuvi va tizimli faoliyat yondashuvi 

  kasb-hunar kollejlarida ixtisoslikni egallab olish bilan bevosita 

bog’liq bo’lgan kasbiy fanlarni o’rgatishda tizimli faoliyat 

yondashuvi asosidagi modulli o’qitish texnologiyasini, o’quv 

rejada ko’rsatilgan boshqa kasbiy fanlarni o’rgatishida esa fan 

bo’yicha faoliyat yondashuvi asosidagi modulli o’qitish 

texnologiyasini qo’llash maqsadga muvofiqdir.  



10.  Texnologik tamoyili.  Bu tamoyil o’quvchilar tomonidan o’qitishning 

ko’zlangan natijalarga erishish kafolatini ta’minlovchi, o’qitish va bilimni 

o’zlashtirish jarayonini, tizimli modulli yondashuv asosida ro’yobga chiqarishni 

anglatadi. Mazkur tamoyil quyidagilar orqali ta’minlanadi: 

−  maksimal aniqlashtirilgan o’quv maqsadlarni ishlab chiqish, ularni 

o’lchash va baholash mezonlarini tanlash; 

−  qo’yilgan o’quv maqsadlarga erishishiga yo’naltirilgan o’quv jarayonini 

ishlab chiqish va aniq tasvirlash; 




21 

 

 



 

−  o’quv maqsadlarini, butun o’quv jarayonini o’qitish natijalariga kafolatli 

erishishga yo’naltirish; 

−  o’qitish natijalarini tezkor baholash va o’qitishga tuzatishlar kiritish; 

−  o’qitish natijalarini yakuniy baholash. 

Texnologik tamoyili, o’qitishni qayta takrorlanadigan jarayonga aylanishiga 

imkon beradi.  

Modulli o’qitish tizimida o’rgatuvchi sikllar soni, o’quv fanining modullari 

soniga teng bo’ladi.  

O’quv maqsadlariga erishish uchun o’quv mehyoriy hujjatlarning uzviyligini 

ta’minlash tayanch sharoitlarini yaratish zarur. Ushbu maqsadlarda uzviylik 

tamoyilini qo’llash tavsiya etiladi.  



11. Uzviylik tamoyili. Bu tamoyil o’quv maqsadlariga erishish imkoniyatini 

ta’minlash uchun o’quv rejasi va dasturlarni ishlab chiqishda tizimli yondashishin 

anglatadi. Bunda fanlarning maqsadlariga ko’ra, o’quv rejadagi soatlar mosligi 

ta’minlanadi.  

Modulli o’qitish tamoyillari –  modulli o’qitish texnologiyalarning nazariy 

asoslaridir. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 




22 

 

 



 


Yüklə 0,51 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   46




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin