FəNN: vergiLƏr və vergitutma mühaziRƏ MÜƏLLİMİ: İ. E. D. M. C. HÜseynov
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5. Vergitutmanın nəzəriyyələri
|
KitabYurdu.az
17 artıran proqressiv şkala üzrə vergi ödəyirlər. Beləliklə, dövlət çalışır ki, gəlirləri çox yüksək və çox aşağı olan vətəndaşlar arasında disproporsiya qismən də olsa tarazlaşsın. Yenidənqurma və təsərrüfatçılığın yeni mexanizmlərinə keçid SSRİ-də vergitutmanın dirçəlməsinə səbəb oldu. Artıq 80-ci illərin sonlarında kooperativlərin mənfəətindən tutulan verginin dərəcəsinin yüksəldilməsinə ciddi cəhdlər edildi. 5. Vergitutmanın nəzəriyyələri Vergi nəzəriyyəsi – vergilərin təbiəti və mahiyyəti, onların cəmiyyətin həyatındakı rolu və əhəmiyyəti barədə elmi biliklərin sistemidir. Vergiqoymanın nəzəri cəhətdən əsaslandırılması çox da dərin tarixi köklərə malik deyil. XVII əsrə qədər vergilər haqqında bütün təsəvvürlər təsadüfi və sistemsiz xarakter daşıyırdı. Bu isə həmin təsəvvürləri vergitutma sahəsində ciddi nəzəri işlərə aid etməyə əsas vermir. Əsas vergi nəzəriyyələri bitkin bir təlim kimi XVII əsrdən başlayaraq formalaşmışdır. Ən ilk ümumi vergi nəzəriyyələrindən biri vergitutmanın qarşılıqlı, əvəzli xarakterinə əsaslanan mübadilə nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyənin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, vergilərin müqabilində vətəndaşlar dövlətdən xarici müdaxilədən mühafizə, ictimai asayişin qorunması və s. kimi xidmətlər alırlar. Ancaq bu nəzəriyyə yalnız orta əsrlər şəraitində tətbiq oluna bilərdi. O dövrlərdə toplanmış yığım və rüsumlarla hərbi kömək alınırdı və bu da elə bir təsəvvür yaradırdı ki, sanki kral ilə onun təbəəsi arasında həqiqətən bu barədə müqavilə bağlanıb. Belə bir şəraitdə mübadilə nəzəriyyəsi mövcud münasibətlərin formal əksi idi. XVI əsrin sonları XVII əsrin əvvəllərində mübadilə nəzəriyyəsinin bir növü kimi atomistik nəzəriyyə yarandı. Onun nümayəndələri fransız maarifçiləri Sebastyen Le Pretr de Voban (1633 – 1707) və Şarl Lui Monteskye (1689 – 1755) idilər. Bu nəzəriyyəyə görə vergilər vətəndaşlarla dövlət arasında olan müqavilənin nəticəsidir ki, bunun da əsasında onlar müəyyən xidmətlərə görə dövlətə haqq ödəyirlər. Vergilər vətəndaşların mühafizəsi və ölkənin müdafiəsi müqabilində məcburi ödəniş kimi çıxış edirlər. Son nəticədə belə bir mübadilə əlverişlidir, çünki ən bacarıqsız hökumət belə təbəələrin onların hər Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|