16
16
fundamental parametri bo‗lib, Ye
d
taqiqlangan zona kengligi hisoblanadi. Ye
d
kattaligi - kristall panjaraning kimyoviy bog‗lanishidagi qatnashadigan valent
elektronni ozod qilish uchun zarur energiya bo‗lib, u material
o‗tkazuvchanligini ta‘minlashda qatnashadi. Yarim o‗tkazgichlarda Ye
d
kattaligi asosan kristall panjarani hosil qiluvchi atomlarning valent elektronlari
holati orqali aniqlanadi.
Jadval 1.
Element
Elektron tuzilishi
E
g
, eV
C
1s
2
2s
2
2p
2
5,48
Si
1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
2
1,17
+Ge
1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
3d
10
4s
2
4p
2
0,74
Sn
1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
3d
10
4s
2
4p
6
4d
10
5s
2
5p
2
0,082
Bu elementlarning hammasi kovalent bog‗lanishli olmossimon kristall
panjara hosil qilsa ham, lekin ularning atomlari elektron tuzilishidagi valent
elektronlarning joylashishi, panjaradagi energiya bog‗lanishi, Ye
d
taqiqlangan zona
kengligini kattaligi juda keskin farqlanishi mumkin. Bunday qonuniyat A
III
B
V
,
A
II
B
VI
yarimo‗tkazgich birikmalarda va murakkab materiallarda ham o‗rinli
bo‗ladi. Shuning uchun elemenlarni birikmalarda kombinasiyalash natijasida
(ya‘ni, atomda valent elektronlarning har xil energetik holati) Ye
d
boshqariladigan
yarim o‗tkazgich material olish mumkin. Bu material o‗zining fizik kattaliklariga
ko‗ra olmosga juda yaqin bo‗ladi.
Yarim o‗tkazgichlarni shartli ravishda keng zonali, bunda Ye
d
2 eV, normal -
bunda 2 >Ye
d
> 0.6 eV va qisqa zonali Ye
d
<0.5 eV kabi turlarga bo‗linadi. Aynan
yarim o‗tkazgichlarning Ye
d
kattaligi mikroelektronikaning har xil foto va
optoelektron asboblarni ishlab chiqarishda ularning funksional imkoniyatlarini
aniqlaydi.
Dostları ilə paylaş: