Microsoft Word xulqi ogishgan bolalar psixologiyasi

Konform tip - asosiy belgisi «xamma kabi o’yla», «xamma kabi ish tut». Yemon 
muhitga tushib qolishsa, shu muhitning barcha xususiyatlarini o’zlashtirib olishadi. 

---

Tanqidiylik yo’q. Yangilikka tez moslasha olmaydi. «Zaif zvenolari» - keskin o’zgarish, 
xayotiy stereotipning buzilishi. 
Aksentuasiyalashgan o’smirlar bilan psixoprafilaktik usullar, avvalo ularning 
aksentuasiyasi tipiga boglik holda u uchun eng optimal sharoit yaratish yo’li bilan amalga 
oshiriladi. Bunda aksentuasiyaning xar bir tipi uchun shikastlovchi psixogen ta’sirni 
ajratadi. Xulk-atvor profilaktikasi psixolog o’kituvchi, ota-onaning birgalikdagi ishidir. 
Asosiy maksad ruxiy shikastlovchi sharoitlarga nisbatan asab tizimining chidamliligini 
tarbiyalashdir. Bularga to’gri tashkil etilgan akliy mexnat, dam olish, asab buzilishining 
asosiy jarayonlarini mashklantirish kiradi.Ularning individual-psixologik xususiyatlarini 
xisobga olgan xolda shaxsiy yondoshish, uning ruxiyatini himoya kilishs asrash 
prinsiplariga asoslanishi lozim. 
Usmir o’kuv yurtiga kelgach, deyarli birinchi kunidanok tula ma’noda ishlab 
chikarish mexnatiga kirishib ketmasada, uning muhitiga butunlay sho’ngib ketadi. Bu 
o’kuvchining ahlokiy jihatidan o’sishiga ayniksa katta ta’sir ko’rsatadi. 
Ishlab chikarish mexnatidan ishtirok etishni endigina boshlagan o’smirning 
xayajonini lo’nda va shu bilan birga chukurrok ifodalab berish kiyin. Unumli mehnatda 
katnashish tarbiyasi kiyin o’smirni kayta tarbiyalashga oid bir kator muhim masalalarni 
xal etish mumkin: 
1. Uning xudbinligi va jamoadan ajralganligiga barham berish, uning sosial-
ijtimoiy, haq-hukuki, o’ziga jamoadagi o’rniga ishonchi ortishiga imkon berish: buning 
uchun o’smirlar kar doim o’zaro boglik va ma’lumotli bo’lgan ish sharoitida ishlashi, xar 
kimning jamoa mehnatidagi roli va urni anik belgilanishi, xar bir kishining ishiga o’z 
vaqtida yakun yasalishi va baho berilishi lozim. 
2. Mexnatga ijodiy munosabatini shakllantirish, buning uchun o’smir boshidan 
boshlabok topshirikni passiv bajaruvchi emas, balki uni texnologik ishlashda 
katnashuvchi, ishlab chikarish jarayonining fikr yurituvchi, subyekta, uning xar bir 
qismini yaxshi anglab yetuvchi bo’lishi kerak. 
3. Uzini tuta bilish va kat’iyatlikni tarbiyalash bu fakat ishlab chikarish topshirigi 
intellektual va jismoniy tartibdagi bir kancha kiyinchiliklarni yengib o’tishni talab etgan 
xoldagina mumkin, buning uchun kiyinlik me’yorini asta-sekin va juda extiyotkorlik 
bilan oshirib yuborish, o’smirga bu kiyinlikning paydo bo’lish sababini va uni bartaraf 
etish yo’llarini tushuntirish kerak. 
Ishda betartiblikning tarbiyalanishiga yordam berishi; shuning uchun ish o’rni 
tartiblilik namunasi bo’lishi; o’kuvchilar ishlaydigan xona esa texnik estetikaning oddiy 
talablariga sal bo’lsa-da, muvofiq kelishi lozim; o’kuvchilardan topshirikni fakat anik 
emas, balki chiroyli bajarishni talab etuvchi ishlab chikarish usta-masterlari to’gri ish 
tugadilar.Mexnatni intellektual mazmun bilan boyitish, ijtimoiy jihatdan xam, intellektual 
jihatdan xam mehnatning o’ta ongli xarakterda bo’lishini ta’minlash muxim axamiyatga 
ega. Shu bilan boglik ravishda master-usta bilan moxir va umumiy ta’lim predmetlari 
ukuvchilari urtasidagi aloqaning muxim axamiyatga aloxida e’tibor berish zarur. Shu 
aloka asosida nazariy oilimlarni kullash ta’minlanadn, ularning xakikat chinligiga 
ishonch shakllanadi, amaliy ma’noda o’kuvchilarda texnik ijodga kizikish tarbiyalanadi. 
Mexnatga munosabatiga karab, tarbiyasi kiyin o’smirlarni ikki guruxga bo’lish 
mumkin: mexnatga umuman ongli, ijodiy yondashadigan o’smirlar xamda ta’sir 
natijasida durustgina ijrochi bulib koladigan. birok mexnatga yuzaki qaraydigan, mehnat 
jarayoniga kirishib ketmaydigan. unga ijodkorlik elementlarini kushmaydigan usmirlar 
guruxda xar ikki guruhni bir umumiy psixologik xususiyat birlashtiradi; Ular mexnatda 
anik maksadni xamda o’z mehnat natijalarini ko’radilar, o’zlarini jamoaga foydati 

---

ekanliklarini anglaydilar (agarda nazariy va amaliy mashgulotlar ularning prosessionat 
faoliyati bilan chambarchas boglamasa bularni ular ko’z oldilariga keltira olmaydilar va 
xis qilmaydilar). Bu masalalarni xal etishning muxim metodik yo’llari: o’quvsizlik yoki 
ma’lumotsizliklari tufayli yuz bergan zarar nimaga tengligini yakkol anglab yetishlari 
uchun ishlab chikarish iktisodiyoti bilan tanish bulishlari lozim. 
Shu sababdan aloxida ta’kidlab o’tamizki, bunday o’kuvchilar bilan olib 
boriladigan ish eng tajribali, eng ijodkor, uz ishga va pedagogik burchiga eng sodik 
ishlab chikarish ta’limi ustasiga topshirilishi lozim. Bunda ukuv ishlab chikarish 
gururning soglom o’smirlar jamoasiga bir necha tarbiyasi ogir o’smirlar biriktirilsa, 
maksimat darajada muvaffakiyatga erishish va pedagogik kasb-hunarni egallashga 
mexnatga psixologik jihatdan tayyorlanadi.