Dərslikdən Biznes və reklam sahəsində Menecmentin məqsəd və vəzifələri

Cədvəl 3.9. 
Məqsədli (təyinatlı) auditoriyanın təmayülü 
Coğrafi seqmentləşmə 
 
Region, iqlim, yaşayış məntəqəsinin ölçüsü 
 
Demoqrafik seqmentləşmə 
 
Ailənin  yaşı,  cinsi,  tərkibi,  məşğuliyyət  növü, 
təhsili, illik gəliri 
 
Davranış (əxlaqi) seqmentləşməsi 
 
Alıcıların  müntəzəmliyi,  alıcıların  fayda-  lılığı 
(qənaət, rahatlıq, üstünlük); istehlakçının statusu 
(istifadə  etməyən,  keçmiş  istifadəçi  ilkin 
istifadəçi,  müntəzəm  istifadəçi);  istifadəetmə 
dərəcəsi  (az,  aşağı,  orta,  yüksək);  ticarət  (satış) 
markasına  sədaqət  (rəğbət)(yoxdur,  orta,  güclü, 
mütləq);  satın  almağa  hazırlıq  (bilmir  təsa- 
düfılik)  məlumatlıdır,  marağı  var,  almaq  istəyi 
var,  almaq  niyyətindədir);  satın  almağa 
həvəsləndirmə  vasitəsi  (keyfiyyəti,  qiyməti, 
servis, reklam) 
 
Psixoqrafik seqmentləşmə 
 
Həyat  (yaşayış)  üslubu  (sahmanlı,  sərbəst); 
şəxsiyyətin  tipi  (impulsiv,  işinə  sədaqət-  lilik, 
avtoritar, demokratik) 
 
Reklam kampaniyasınm keçirilməsi 
maliyyələşdirmə məbləği müəyyənləşdirilir. 
ilə bağlı ilkin 
118 

---

Reklamverən  kampaniyanın  aparılmasına  görə  öz  əməkdaşları 
sırasından  məsul  şəxsləri  müəyyənləşdirilməli,  onlara  lazımi 
səlahiyyətlər  verməli  və  kampaniyanın  uğurluluğuna  görə  onların 
məsuliyyət  dərəcəsini  müəyyən  etməlidin  Eyni  zamanda  reklam 
kampaniyasının keçirilməsinə kənar reklam agentliklərinin cəlb edilməsi 
və onlara icrası tapşırılan funksiyalar haqqında qərar qəbul olunur. 
Reklam  kampaniyasının  bütün  tədbirlərini  birləşdirən  reklam 
ideyası,  əsas  fikir  müəyyənləşdirilir.  Bunun  əsasında  reklam 
kampaniyasının konsepsiyası işlənib hazırlanır. Məsələn, konkret bazarda 
müəyyən  malın  (məhsulun)  satışının artırılması  reklam  kampaniyasının 
məqsədi  olur.  Müəyyən  təyinatlı  auditoriyanın  xüsusiyyətlərini,  onun 
tələbatlarını öyrəndikdən, reklamlaşdırılan malın xarakteristikasını, onun 
rəqiblər qarşısında nisbi üstünlüklərini diqqətlə təhlil etdikdən, bu malın 
mövqeyini 
müəyyənləşdirdikdən 
sonra, 
həmin 
malın 
bəzi 
xüsusiyyətlərindən  reklam  kampaniyasının  əsas  ideyası  kimi  istifadə 
etmək  mümkündür.  Kampaniyanın  bütün  tədbirləri  həmin  ideyanın 
həyata keçirilməsinə yönəldilməlidir. Həmin ideya reklam müraciətində, 
simvollarında,  devizlərində,  reklam  dəlillərində  və  s.  özünə  yer 
tutmalıdır.  Reklam  kampaniyasının  keçirilməsi  haqqında  qərarın  qəbul 
edilməsinin hazırlanması prossesində adətən bir neçə alternativ variantlar 
işlənib  hazırlanır  ki,  bu  da  menecerin  qarşısında  hansı  variantın  daha 
yaxşı olduğunu seçmək kimi bir vəzifə qoyur. 
Reklam  aksiyasının  keçirilməsi  planının  optimal  variantının 
seçilməsi  işini  nəzərdən  keçirək.  Seçim  müqayisə  edilən  göstəricilərlə 
ifadə  olunan  variantların  üstünlük  və  çatışmazlıqlarının  tutuşdurulması 
yolu  ilə  yerinə  yetirilir.  Adətən  müqayisə  göstəricilər  kompleksindən 
istifadə etməklə aparılır. Ayrı-ayrı göstəricilərin əhəmiyyəti simvollarla, 
yaxud  ballarla  ifadə  olunur,  reklam  aksiyasının  ayrı-ayrı  variantlarının 
üstünlükləri  (+),  yaxud  çatışmazlıqları  (cədvəl  3.10.)  göstərilir. 
Variantların dəqiq qiymətləndirilməsindən ötrü bal sistemi tətbiq 
119 

---

edilə bilər. Adətən 3 və 5 
istifadə olunur. 
ballıq qiymətləndirmə sistemindən 
Cədvəl 3.10. 
Ayrı-ayn göstəricilərin əhəmiyyəti 
Göstəricilər 
Mümkün olan (ehtimal olunan) variantlar 
 
1 
2 
3 
4 
N 1 
+ 
-
 
+ 
-
 
N2 
+ 
+ 
+ 
-
 
N3 
-
 
-
 
 
-
 
N4 
-
 
+ 
-
 
+ 
N 
2 
2 
3 
1 
Qeyd: (++) -çox yaxşı ; (+)-yaxşı; O-kafi; (-) -zəif; (—) -çox zəif; 
Qiymətləndirmə şkalasmı elə qurmaq olar ki, hər bir iş göstəricisi 
(reklam vasitəsinin variantı) faizlə ifadə edilsin, məsələn, aşağıdakı kimi: 
1-  ci göstərici (eskiz) -20 faiz; 
2-  ci göstərici (eskizin həyata keçirilmə imkanı)-40 faiz; 
3-  cü göstərici (reklam vasitəsinin yayılması)-20 faiz; 
4-  cü göstərici (təsirliliyə son nəzarət)-20 faiz; 
Digər  qiymətləndirmə  sistemləri  tətbiq  edilə  bilər.  Lakin  hər  bir 
halda  bu  kimi  qiymətləndirmə  sistemi  optimal  variantı  yalnız  təxmini 
seçməyə  imkan  verir,  çünki  qəbul  olunan  göstəricilər  ayrı-ayrı 
variantlarda bir-birindən əhəmiyyətli surətdə fərqlənə bilər. 
Reklamçıların  çoxusu  ayrı-ayrı  reklam  vasitələrinin  əhəmiyyət 
dərəcəsinə diqqət verir. Həmin vasitələrin siyahısı genişdir, ona görə də 
bu məsələnin həlli çox mürəkkəbdir. Bəzi reklam vasitələrinin müvafiq 
göstəriciləri  başqalarına  nisbətən  vaxt,  təsir  miqyası,  assortiment 
baxımından daha böyük 
120 

---

əhəmiyyətə  malikdir.  Əhəmiyyət  şkalası  reklam  vasitəsinin  yerinin 
müəyyənləşdirilməsini  asanlaşdıra  bilər,  həmin  şkala  üzrə  göstəricilər 
müqayisə olunur və müvafiq reklam məqsədindən irəli gələrək, bunların 
hansmın daha sanballı olduğu müəyyən edilir. Reklamın təsirliyinin hər 
bir  elementi  bal  sisteminin  yardımı  ilə  qiymətləndirilə  bilər.  Reklamın 
faizlərlə kompleks təsirliyi aşağıdakı düstur üzrə müəyyən edilir: