və xarici mühitində baş verən heç bir dəyişdiklərə baxmayaraq, həmin
məsrəflər ildən-ilə dəyişilməz qalır.
6. Elə hallar da baş verir ki, bu zaman reklam büdcəsinin
hesablanması
qalıq prinsipi üzrə həyata keçirilir. Reklam kampaniyası
büdcəsinin kəmiyyəti başqa ehtiyaclara bölüşdürüldükdən sonra qalan
vəsaitlərdən irəli gələrək hesablanır. Bu, ən uğursuz metoddur, çünki
reklam siyasətini aşağı səviyyəyə endirir ki, bu da səhv münasibətdir.
Reklamla məhsulun satışı arasında qarşılıqlı qiymətləndirməyə
(yəni “reklam - satış” əyrisi formasmın müəyyən- ləşdirilməsinə) qarşı
daha bir yanaşma satış həcmləri ilə reklama məsrəf səviyyələri arasında
qarşılıqlı münasibətlərin xarakteri haqqında tarixi məlumatların
öyrənilməsindən ibarətdir. Reklama xərclərin dəyişilməsi zamanı
keçmişdə satış həcmləri necə dəyişilərdi? Suallar daha konkret surətdə də
formalaşdırıla bilər; bu və ya digər çoğrafi regionlarda reklam büdcələri
dəyişilərkən, yaxud reklam məsrəfləri müxtəlif kütləvi informasiya
vasitələri arasında yenidən bölüşdürülərkən məhsulun satışı hansı hala
düşürdü?
Bu kimi yanaşma həddindən artıq maliyyə məsrəfləri tələb etmir,
çünki bu halda artıq mövcud olan məlumatlardan istifadə edilir. Belə
asılılıqların təhlilinin sistematik üsulu statistik tədqiqatlar metodundan
istifadə olunmasından ibarətdir ki, bu da çoxaddımlı (çoxpilləli)
reqressiv analiz adlanır. Standart reqressiv model əsasında aşağıdakı
kauzal (sərbəst) dəyişən variantlarımn köməyi ilə hər hansı dövr
müddətində satış həcmini qabaqcadan xəbər verməyə cəhd göstərmək
olar. Aşağıdakı 4.2.-Cİ şəkildə reklamın səmərəliyinin
öyrənilməsi üzrə
ekspertimentlərin nəticələri göstərilmişdir ki, bunların da vasitəsilə
satışların həcminə reklamın əhəmiyyətli təsiri meydana çıxarılmışdır.
140
Şəkil 4.2.
Reklamın səmərəliyinin öyrənilməsi üzrə
eksperimentlərin nəticələri
Hesablamalardan ötrü aşağıdakı məlumatlardan istifadə edilmişdir:
- qabaqkı dövr ərzində satışlarm həcmi;
- cari dövrdə reklama
edilən xərclər;
- qabaqkı dövrdə
reklama edilən xərclər;
- iki əvvəlki dövr ərzində reklama edilən xərclər;
- rəqiblərin reklam kampaniyasmı xarakterizə edən parametrlər
Qabaqkı dövrdə reklama edilən xərclərin təhlilə daxil edilməsi,
özlüyündə reklamm belə təsirinin qiymətləndirilməsi cəhdidir. Buna
görə də haznkı dövrdə reklama münasibət (reaksiya) cari təsirlə keçid
effektlərinin əlaqələndirilməsi deməkdir.
Bu kimi keçid effektlərinin qiymətləndirilməsindən ötrü adətən bir
çox müxtəlif statistik metodlar mövcuddur, ən çoxu
Koyka metodundan
istifadə olunur.
141
Digər metodlar cari reklam səviyyəsindən cari satış həcminin
asılılığmın istifafə olunmasına, üstəgəl əvvəlki dövrlər üçün məsrəflər
səviyyəsini əks etdirən müəyyən “azalan” faizə- konkret ticarət (satış)
markası üçün
'"reklam ehtiyatı” göstəricisinə əsaslanır.
Daha bir yanaşma müəyyən kateqoriyalı bütün malların (Drr)
reklam vaxtının ümumi miqdarında həmin ticarət (satış) markasınm
payından asılı olaraq, bu ticarət (satış) markasından ötrü bazarm payınm
gələcək dəyişikliklərinin proqnozlaşdırılmaq cəhdlərinə əsaslanır.
Reqressiv təhlilin ən ciddi məsələlərindən biri reklamla satış həcmi
arasmdakı asılılıq formas m m proqnozlaşdırılmasma imkan verən ən
yaxşı üsulun axtarılıb aşkara çıxarılmasmdan ibarətdir, (şəkil 4.3)
Dostları ilə paylaş: