Elektron hujjatlar bank – ekvayer (savdo yoki xizmat ko‘rsatish korxonalariga xizmat
ko‘satuvchi bank)ga, bank – emitentga yoki kliring markaziga, shartnomada kelishilgan
davriylikda jo‘natiladi.
Bitta bank bo‘limlari o‘rtasida kartochkalar bo‘yicha hisob – kitoblar qilish
texnologiyasi, Bosh bank tomonidan, o‘z imkoniyatlari va foydalanadigan kartochkalar
turlaridan
kelib chiqqan holda, mustaqil belgilanadi.
Kartochkalar bo‘yicha banklararo hisob – kitoblar texnologiyasi quyidagi variantlarni
ko‘zda tutadi:
a) Hisob – kitoblarni amaldagi elektron to‘lovlar tizimi (ETT) orqali yalpi hisob – kitob
asosda o‘tkazish;
b) Hisob – kitoblarni hisob – kitoblar qatnashchilari tomonidan tashkil etilgan protsessing
markazlaridan kun davomida o‘tkazilib, yakuniy o‘zaro majburiyatlar hisoblangan holda, tijorat
banklarining vakillik hisobvaraqlaridan yakuniy hisob – kitoblar summasini o‘tkazish.
ETT orqali plastik kartochkalardan foydalangan holda, amalga oshirilgan operatsiyalar
bo‘yicha yalpi hisob – kitoblar qilish, quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
1) bank – emitent tomonidan avtorlashtirilmagan holda amalga oshirilgan hisob –
kitoblarda:
a) bank – ekvayer xizmat ko‘rsatilayotgan savdo yoki xizmat ko‘rsatish tashkilotidan
olingan, kartochkalardan foydalangan holda, tuzilgan elektron hujjatlarga asosan, mablag‘larni
uning hisobvarag‘iga o‘tkazadi, bunda elektron to‘lovlar tizimi orqali bank – emitentga
jo‘natiluvchi debetli elektron memorial orderi avtomatik ravishda shakllantiriladi.
b) bank – emitentda olingan debetli elektron memorial orderga asosan mijozning
kartochkali hisobvarag‘idan dasturiy ravishda mablag‘lar hisobdan chiqariladi. Debetli elektron
memorial order bosmadan chiqariladi va kunlik hujjatlarga tikiladi.
2) bank – emitent tomonidan oldindan shart bo‘lgan tartibda avtorizatsiya qilinadigan
hisob – kitoblarda:
a) bank – ekvayerda xizmat ko‘rsatilayotgan savdo yoki xizmat ko‘rsatish tashkilotidan
olingan, kartochkalardan foydalangan holda tuzilgan elektron hujjatlarga asosan, ETT orqali
avtorizatsiyalash va o‘tkazmani amalga oshirish uchun bank – emitentga jo‘natiladigan elektron
ma’lumot, foydalanilayotgan texnologiya qoidalariga muvofiq, avtomatik ravishda
shakllantiriladi;
b) bank – emitent, olingan elektron ma’lumotlarga asosan, tranzaktsiyalar
avtorizatsiyasini o‘tkazadi, mijozning kartochka hisobvarag‘idan mablag‘larni hisobdan
chiqarish uchun avtomatik ravishda elektron memorial orderni shakllantiradi, savdo va xizmat
ko‘rsatish tashkilotining talab qilib olinguncha depozit hisobvarag‘iga mablag‘larni o‘tkazish
uchun elektron to‘lovlar tizimi orqali bank – ekvayerga jo‘natadi.
v) bank – ekvayerda, bank – emitentdan olingan elektron memorial orderga asosan,
mablag‘lar savdo yoki xizmat ko‘rsatish tashkilotining talab qilib olinguncha depozit
hisobvarag‘iga o‘tkaziladi. Memorial order bosmadan chiqariladi va bankning kunlik hujjatlariga
tikiladi.
Protsessing markazlari orqali hisob – kitoblarni o‘tkazish quyidagi tartibda amalga
oshiriladi:
a) kun davomida kartochkalar bo‘yicha barcha tranzaktsiyalar, xisob – kitoblar uning
qatnashchilari tomonidan tasdiqlangan tartibda, protsessing markazi orqali o‘tkaziladi va hisob –
kitoblarda qatnashuvchi har bir bank uchun alohida ochilgan shaxsiy hisobvaraqlarda aks
ettiriladi;
b) hisob – kitoblar qatnashchilari kelishuviga asosan, hisob – kitoblar bo‘yicha yakuniy
summalar (majburiyatlar) tijorat banklarining Markaziy bankning Xisob – kitoblar markazida
ochilgan
vakillik hisobvaraqlari orqali, shartnomada qayd etilgan davriylikda o‘tkaziladi;
v) banklar, protsessing markazidan olingan ma’lumotlarga asosan, kartochkalardan
foydalangan holda amalga oshirilgan operatsiyalar bo‘yicha, mablag‘larni mijozlarning
hisobvaraqlariga kiritadilar yoki chiqaradilar.