Tövsiyyə olunan dərslik, dərs vəsaitivə metodik vəsaitlər

Mövzu № 12. Atmalar texnikasının əsasları.Öyrədilmə metodikası və məşqi. 

      Plan: 

 

1.Atmalarda məqsəd alətin mümkün qədər uzaq məsafəyə atılması.      

2.Ayrı-ayrı  atmalarda alətin uçuş  sürətinin   müxtəlifliyi.     

3.Final  səyinə  hazırlıq.  

 

      1.Atmalarda məqsəd alətin mümkün qədər uzaq məsafəyə atılmasıdır.İcra 

üsulundan aslı olaraq yüngül atletika atmaları 3 yerə bölünür; 

1.Baş arxasından atmalar d)nizə,qumbara. 

2.Dönmələrlə atmalar a)lövhə,çəkic. 

3.Yadro itələmək. 

Atmaların müxtəlif üsulların alətin forması və çəkisinə görə müəyyən 

edilir.Yüngül alətləri baş arxasından uzağa tullamaq olar,daha ağır alətləri 

dönmələrlə tullamaq yadronu isə itələmək əlverişlidir.Nizə,qumbara atmalarda 

qaçaraq sıçrayışla,çəkic,lövhə,atmalarda dönmələrlə,yadro itələmək isə təkanla 

yerinə yertirilir.Konstruksiyadan aslı olaraq alətlər süzən aerodinamiki uçuş 

qabiliyyətinə malik olan və süzməyən qruplara bölünür.Havada süzmək 

qabiliyyətinə malik olan alətlərə havanın müqaviməti uçuş məsafəsini artırmaqa 

imkan verir.Bu alətlərə nizə və lövhəni aid etmək olar.Bütün atmalar ya 

əvvəlcədən qaçmaqla və ya alətin holaylandırılması ilə icra olunur.Burada başlıca 

məqsəd alətə ilkin hərəkət sürəti verməkdir.Çünki alətin uçuş məsafəsi ilk növbədə 

alətin ilkin uçuş sürətinin böyüklüyündən,uçuş bucağından və mühüm 

müqavimətindən aslıdır.      

2.Ayrı-ayrı atmalarda alətin uçuş sürətinin böyüklüyü müxtəlifdir.Məsələn,kişilərin 

nizə atması zamanı nəticənin artıq olduğu halda alətin ilkin uçuş sürəti 

35m\san,çəkic atmada 170-dən uzağa 126m\san,lövhə atmada 60\m san uzunluğa 

26m\san,yadro itələmədə 19m-dən uzağa 13m\saniyəyə bərabərdir. Alətin uçuş 

bucağı-atmalarda alətin optimal uçuş bucağı nəzərə alınmazsa 45

0

-ə barabərdir. 

Lakin nizə və lövhə atmada alətin aerodinamik süzmə potensialından daha yaxşı 

istifadə etmək üçün uçuş bucağı nisbətən kiçikdir.Optimal uçuş bucağının 

göstəricisi arasında möhkəm alətin uçuş məsafəsinin göstəricisi arasında möhkəm 

əlaqə vardır.Məsələn:çəkicin ilkin uçuş hündürlüyündən 2 m,uçuş sürətinin 

24m\san olduğu halda uçuş məsafəsi 25

0

-lik bucağından 48,92;35

0

-lik bucaqda 

57,89m;45

0

-lik bucaqda isə 60,52 metrdir.      

 

 

---

Alətin ilkin uçuş  hündürlüyü alətin hansı hündürlüyündən uçuşa başlaması xüsusi 

əhəmiyyət kəsb edir.Bu hündürlük idmanın boy göstəricisi qolunun uzunluğu və 

final səyinin necə yerinə yetirilməsindən asılıdır.Alət uçuşa başladığı anda yerdən 

hündürlüyü nə qədər yüksək olarsa onun bir o qədər çox uzağa uçmaq ehtimalı 

vardır.Alətin ilkin uçuş hündürlüyü onun uçuş bucağı döstəricisinə təsir 

göstərir.Alət nə qədər hündürdən uçuşa başlayırsa onun uçuş bucağı bir o qədər 

kiçik olar.Havanın müqaviməti-bütün atmalarda alətin uçuş məsafəsinə küləyin 

gücü və istiqaməti müəyyən təsir göstərir.Atma istiqamətində əsən külək sürmə 

qabiliyyəti olmayan alətlərin çəkic,qumbara yadronun uçuş məsafəsini azacıq da 

olsa artırır.   

3.Final səyinə hazırlıq-hərəkətin bu hissəsində başlıca məqsəd hərəkətin bilavasitə 

icra edəcək əlavə qruplarının effektliyi işini təmin etmək üçün onların əvvəlcədən 

dartılmasına şərait yaratmaqdan ibarətdir.Final səyi-idmançı qarşısında duran 

başlıca məqsəd alətə optimal bucaq altında və fazada düzgün yerləşdirməklə ona 

maksimal uçuş sürəti verməkdir.Final səyində çətin element qaçış hissədən final 

səyinin icrasına keçiddir.Çünki hərəkətin səyindən alətə ötürülməsi dəqiq və 

cilalanmış hərəkət texnikasına malik olmağı tələb edir.Final səyinin effektli icrası 

ikidayaqlı vəziyyətin fəal yerinə yetirilməsi,əzələlərin elastiklik qa\biliyyətindən 

maksimum istifadə edilməsindən,qıçların düzgün işindən,hərəkəti bilavasitə icra 

edən əzələ qruplarına enerji ötürmək məqsədi ilə bədənin bəzi hissələrinin 

hərəkətinin kəskin dayandırılmasından və s.asılıdır.Alətin uçuşa başladığı anda 

idmançı hərəkəti irəliyə dayandırmağı bacarmalıdır.                                                             

–Atmalarda hərəkətin icra texnikasını qaçış sürətini artırmaq,final səytinin 

fəallaşdırmaqla təkmilləşdirmək olar.