Fiziologiya, genetika va biokimyo kafedrasi


Nerv tolasining xossalari



Yüklə 351,77 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/20
tarix30.01.2022
ölçüsü351,77 Kb.
#51834
növüReferat
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20
markaziy asab tizimi (1)

Nerv tolasining xossalari. 

 

Nerv tolasi qo’zg’aluvchanlik va o’tkazuvchanlik xossasiga ega. Muskul-nerv 

apparatidagi nervning qanday bo’lmasin bir qismiga elektr bilan ta’sir etib, bunga 

ishonish  mumkin.  Elektr  ta’sir  etgan  hamona  muskul  qisqaradi.  Muskulning 

qisqarishiga  sabab  shuki,  elektr  bilan  ta’sir  etish  natijasida  nervda  qo’zg’alish 

paydo bo’ladi, bu qo’zg’alish nervdan o’tib, muskulga boradi va uni qisqartiradi. 

Nerv  tolasi  qo’zg’alishni  o’tkazishi  uchun  anatomik  jihatdan  butun  bo’lishi 

kerak.  Nerv  qirqib  qo’yilsa,  qo’zg’alishni  o’tkazolmaydi.  Nerv  bog’lab,  bosib 

qo’yilganda yoki boshqa yo’l bilan uzib qo’yilganda undan qo’zg’alish o’tmaydi. 

Ammo  nerv  anatomik  jihatdangina  emas,  fiziologik  jihatdan    buzilganda  ham 

undan  qo’zg’alish  o’tmaydi.  Nerv  butun  bo’lgani  bilan  funksiyasi  buzilganligi 

uchun qo’zg’alishni o’tkazmaydi. 

Nerv  sovutilganda  yoki  qizitilganda,  unga  qon  kirishi  to’xtaganda, 

zaharlanganda va shu kabi hollarda undan qo’zg’alish o’tmaydi. 

Nervdan qo’zg’alish o’tishi ikkita asosiy qonunga bo’ysinadi. 

1.  Ikki  tomonlama  o’tkazish  qonuni.  Nerv  tolasi  qo’zg’alishni  ikki 

tomonlama  –  markazdan  periferiyaga  va  periferiyadan  markazga  o’tkaza  oladi. 

Nerv tolasi markazga intiluvchi yoki markazdan qochuvchi tola bo’lishidan qat’iy 

nazar unga ta’sir etilsa, kelib chiqqan qo’zg’alish ta’sirlash joyidan ikki tomonga 

tarqalaveradi.  Nerv    tolasining  bu  xossasini  atoqli  rus  olimi    R.I.Babuxin  (1877) 

birinchi bo’lib kashf etgan. 

2.  Ajratib  o’tkazish  qonuni.  Periferik  nerv  ko’pgina  ayrim  nerv  tolalaridan 

iborat,  bu  tolalar  hammasi  bir  nerv  dastasidan  boradi.  Nerv  dastasidan  xilma-xil 

nerv  tolalari,  ya’ni  markazga  intiluvchi  va  markazdan  qochuvchi  nerv  tolalari 

baravar  o’tishi  mumkin.  Ammo,  bir  nerv  tolasidan  o’tadigan  qo’zg’alish  qo’shni 

nerv  tolalariga  o’tmaydi.  Qo’zg’alish  nerv  tolasidan  yakka  ajralgan  holda 

o’tganligi  tufayli  odam  juda  nozik  ayrim  harakatlarni  bajara  oladi.  Rassomning 

suratlar  chizishiga,  musiqachining  murakkab  musiqa  asarlarini  ijro  etishiga, 

jarrohning  eng  nozik  operatsiya  qilishiga  sabab  shuki,  har  bir  tola  impulsni 

muskulga  ajratib  o’tkazadi  va  shunday  qilib  markaziy  asab  tizimi  muskul 

harakatlarini  uyg’unlashtira  oladi.  Qo’zg’alish  boshqa  tolalarga  o’ta  olganda  edi, 



ayrim  muskul  qisqarishi  bo’lmagan,  har  bir  qo’zg’alishda  xilma-xil  muskullar 

qisqargan bo’lar edi. 




Yüklə 351,77 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin