T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

           5.  Almancada  kiplik  alanın  bir  grubu  da  kiplik  tümleçler  (Modalangaben), 
cümledeki eylemin tarzını bildirir,  wie, wieviel, wie sehr, womit, mit wem, ohne was 
ve ohne wen  sorularını yanıtlar, “Modalergänzung” olarak da nitelenir  ve Türkçede,  
zarf tümleci (örn. arılar gibi, hızlı)  ya da ilgeç tümleçleriyle ifade edilir. (Örn. yapılan 
işe göre,  fakir insanlar için; çoçuklarıyla ), vb.    
 
          6.  Almancada  kiplik  alanın  en  önemli  dilbilgisel  ulamı  kiplik  fiiller,    cümleye 
yeni  bir  tarz  kazandırır,  kurallı    cümlede  2.  yerde  bulunur,  bu  fiiller 
‘Präteritopräsentia’dır.  Yani  şimdiki  zamanda  diğer  fiillerin  şimdiki  zaman  hikâyesi 
(Präteritum)  gibi çekilir, önünde “zu” bulunmayan  bir mastar alırlar.  Kiplik fiillerle 
emir kipi “Imperativ”  oluşturulamaz. Asıl fiil (Vollverb) olarak kullanılabilirler, nadir 
örnekler  dışında  asıl  fiil  olarak  edilgen  (Passiv)  cümle  de  yapılamazlar.  Belirli 
(Perfekt) ve belirsiz geçmiş zaman cümlelerinde,  fiilin 3. halinde (Partizip  II) olarak 
değil, bir  mastar fiil olarak  cümle sonunda yer alırlar.    
            Örn. Er hat gestern arbeiten müssen.  (gemusst ifadesi yanlıştır!) 
                     
          Kiplik fiiller ile oluşturulan yan cümlelerde (Nebensatz) cümle sonunda üç fiilin 
yer  alması  durumunda  çekimli  fiil,  üç  fiil  dizisinin  başına  getirilir.  Kiplik  fiil  mastar  
halde yan cümlenin  sonunda bulunur.Kiplik fiiller içeriksel ve anlamsal olarak bir iş 
ya  da  bir  oluş  belirtmez,  asıl  fiile    tarz  anlamı  katarlar.  Kiplik  fiillerin  nesnel 
(objektiv) ve öznel (subjektiv) anlamları vardır.  Nesnel anlamlar olanak,   zorunluluk, 
izin, yasak, istek ya da arzu ifade eder.  Öznel (subjektiv) anlamda öznenin, konuşanın 
tanımlanan  asıl  fiille  hangi  tarzda  bir  ilişki  içinde  olduğu,  her  şeyden  önce  bu  fiilin 
gerçekliğinin  takdir  ya  da  tahmin  düzeyi  ifade  edilir.  Öznel  anlam,  olasılık,  tahmin, 

---

 
304 
söylenti,  kuşku  ya  da  başka  bir  kişinin  kanıtlanmamış  iddiasını  “eine  unbewiesene 
Behauptung einer Dritten” içerir. Olasılık (Wahrscheinlichkeit) anlamında, müssen en 
güçlü bir olasılığı, dürfen güçlü bir olasılığı, können orta düzey bir olasılığı, mögen ise 
en düşük bir olasılığı belirtir.             
           Kiplik fiiller gibi kullanılan fiiller, Modalitätsverben, modalgebrauchte Verben 
olarak nitelenir.  Kiplik fiil gibi, cümleye bir tarz kazandıran, bir kısmı kiplik fiil gibi, 
asıl fiilin önünde ‘zu’ edatı olmadan  kullanılan (sehen, helfen, lassen, lernen, lehren, 
gehen,  vb.),  bir  kısmı  da  asıl  fiilin  önünde  ‘zu’  ile  birlikte  kullanılması  zorunlu  olan  
bu  çalışmada  yer  alan  44  adet  fiildir.  Bu  fiiller  çeşitli    dilbilimciler  tarafından  bu 
statüde  kabul  edilmiş  fiillerdir.    Bunlar  hören,  sehen,  helfen,    lernen,  lehren,  gehen,  
lassen,  bleiben,  spüren,  fühlen,  stehen+zu  Inf.,    bleiben  zu+Inf.,  kommen  zu+Inf., 
brauchen  zu+Inf.,  pflegen  zu+Inf.,bekommen  zu+Inf.,  belieben  zu+Inf.(ironische 
Formulierung), drohen zu+Inf. ve diğer fillerdir.  
 
           Kiplik  fiillerinin nesnel  anlamları,  konuşan  ile  cümlede  ifade olunan   olay, 
iş  ya da  oluşun   arasındaki  ilişkinin  nesnel  kipliğini  ortaya koyar. Kiplik fiillerin 
nesnel anlamları olanak, zorunluluk, izin, yasak, istek, rica ya da arzu ifade eder.