T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

4.5.6.5
 
Koşul  
           Müssen, öznel anlamda bir koşul da belirtir. Bu yapı, tahmin ve olasılık belirten 
yapı gibidir. Müssen ikinci yerde çekimli olarak şimdiki zamanda ya da şimdiki zaman 
hikâyesinde,    asıl  fiil  cümle  sonunda    3.  halde  +yardımcı  fiille  (haben  ya  da  sein)  
birlikte  bulunur. 
            Wenn Sie studieren wollen, müssen Sie  YGS Prüfung bestanden   haben. 
            Yüksek  öğrenim  görmek  istiyorsanız,    YGS  sınavını  başarmış  olmalısınız./ 
başarmış olmanız zorunludur/ başarmış olmak zorundasınız/başarmış olmanız şarttır.  
          Bu  cümlede  YGS  sınavını  başarmak  koşulu  dile  getirilmektedir.  Bu  koşul 
Türkçede [-mXş olmalı] biçimbirimleriyle ifade edilir. Yukarıda  bu cümledeki kiplik 
yapının Türkçedeki ifade seçenekleri verilmiştir. 
           Almancada    kiplik  fiillerin  öznel  anlamları,  genel  olarak  tahmin,  olasılık,  zan, 
kuşku,  iddia,  dikkatlice  ifade  biçimleri,  tavsiye,  dilek  ve  istek  gibi  kategorilerdir. 

---

 
296 
Olasılık  anlam  kategorisinde,  müssen  en  güçlü  olasılığı,  dürfen  kuvvetli  olasılığı, 
können orta düzeyde bir olasılığı ve mögen zayıf bir olasılık, emin olmama, kuşku gibi 
anlamları içerir.  Dürfen  hariç diğer olasılık belirten kiplik fiiller hem haber kipi hem 
de dilek kipinde olasılık belirtmektedir. Örn. “Er könnte/kann etwa 30 Jahre alt sein.” 
[O  herhalde  30  yaşında  olmalı.]  Yalnız  dilek  kipindeki  möchte  fiili,    anlamsal  
değişim  sonucunda  haber  kipi  anlamı  ağırlık  kazandığı  için  tahmin  ve  olasılık 
kategorisinde  kullanımı tercih edilmemektedir. Türkçede olasılık ve tahmin anlamları 
[-mXş  olmalı]  biçimbirimleriyle  ifade  edilirken,  olasılık  düzeyleri  çok  büyük  bir 
olasılıkla,  kesinlikle,  çok  yüksek  bir  olasılıkla  gibi  müssen  kiplik  fiili  için;  yüksek, 
kuvvetli,  büyük  bir  olasılıkla    ifadeleri  dürfen  kiplik  fiili  için;  muhtemelen,  herhalde, 
belki  sözcüksel  birimleri  können  için;  galiba,  sanırım,  zayıf  bir  olasılıkla  ise  mögen 
kiplik  fiili  olasılık  anlamlarını  ifadede  kullanılan  kiplik  sözcükleridir.  Bunlar  bu 
olasılık anlamlarını pekiştirmektedir.   
        Kiplik  fiillerin  olasılık  ve  iddia    anlamları  için  belli  bir  sözdizimsel  yapı 
bulunmaktadır.  Kiplik  fiil  2.  yerde,  asıl  fiil  (Partizip  Perfekt)+haben/sein  yardımcı 
fiilleri  cümle  sonunda  yer    alır.  Bu  yapı  öznel  ifade’nin  temel  yapısıdır.  Örn.  “Die 
neuen  Gesetze  müssen  schon  in  Kraft  getreten  sein.”  [Yeni  yasalar  çoktan  yürürlüğe 
girmiş  olmalı]    Wollen,    ‘iddia’  anlamını  içerir.  Öznenin  kanıtlanmamış  iddiasını 
belirtir.    Konuşan,  öznenin  kanıtlanmamış  iddiasını    kendisi  ikna  olmayarak  dile 
getirir.  Türkçede  iddia  anlamını  ifade  eden  özel  bir  sözdizimsel  yapı  bulunmaz,  bu 
normal  cümle  yapısı  içinde  ifade  edilir.  Ama  iddia  anlamı  [iddia  etmek,  iddiasında 
olmak,  bulunmak]  gibi  sözcüksel  birimlerle  ifade  edilir.  Konuşan  bu  iddiayı  ifade 
ederken,  güvensizliğini,  kuşkusunu  [güya,  sözüm  ona]
 
gibi  kiplik  sözlerle  pekiştirir. 
Sollen  fiili  de  iddia  anlamını  içerir,  bu  iddia  başka  birisinin  özne  ile  ilgili  iddiasıdır. 

---

 
297 
Aynı  zamanda  söylenti  (Gerücht)  anlamını  içerir.  Türkçede  bu  yapı  [söylendiğine/ 
iddia edildiğine göre/ bildirildiğine göre/ anlatıldığına göre
]
 gibi sözcüksel birimlerle 
desteklenir. [-mXş],  iddia anlamını da ifade eden temel bir biçimbirimdir.  
 
           Können,  dikkatlice  tahminde  bulunma  ve  sabırsızca  beklenti  anlamlarını  da 
içerir.  Türkçede  dikkatlice  tahmin,    [olmuştur/olmuş/  belki  de  …  olmuştur/  olmuş 
olmalı]  sözcüksel  birimlerle  ifade  edilir.  Sabırsızca  beklenti    Türkçede, 
[-
abilecek/-
abilecekmiş/-mış    olabilecek
] 
gibi  biçimbirimlerle  ifade  edilir.  Sabırsızca  beklentiyi 
vurgulamak için [nihayet/ işte/ ve nihayet/ sonunda] gibi  kiplik sözcükler kullanılır. 
 
           Mögen, en zayıf olasılığı belirtmenin yanı sıra  kayıtsızlığı da belirtir. Türkçede 
[fark etmez/ önemli değil/ mühim değil] gibi sözcüksel birimlerle ifade  edilir.  Wollen 
fiili,  kızgınlık anlamını da belirtir. [istemek, arzu etmek] vb. sözcüksel birimlerle ifade 
edilirken,  Almancada  bir tepki içeren  doch, doch nicht  kiplik sözcüğü gibi 
[
ama, hiç 
de
] 
sözcüksel birimlerle  bu anlam pekiştirilmektedir.           
 
           Sollen, kuşku ve zannın yanı sıra bir olasılığa yer verme anlamsal kategorilerini 
ifade eder. Türkçede bu ulam, [olursa/-EcEk olursa/-sE]  ile ifade edilir. Müssen ise,  
mantıksal  zorunluluk,  gerçek  dışı  dilek  ve  istek,  ayrıca  dikkatlice  tavsiye  ve  koşul  
ifade  eder.  Mantıksal  zorunluluk  (Logische  Notwendigkeit)  ile,  kiplik  cümledeki 
önermeyi etkileyen  belli durumları dikkate alarak, mantıksal olarak sonuç çıkarılması 
kast  edilmektedir.  Türkçede  bu  anlamsal  kategori,  [olmalı/gibi/gibi  görünüyor] 
sözcüksel  birimleriyle  ifade  edilir.  Gerçek  dışı  dilek  ve  istek,    [olmalı/olsa/ 

---

 
298 
olabilse/olsun]
 
 sözcükleriyle ifade edilir. Dikkatlice tahminlerde [-malısın/-malıydın/-
san/-san iyi olurdu] gibi sözcüksel birimler kullanılır. Öznel anlamda koşul belirtirken,  
       
 Sie müssen den Einstufungstest A2 bestanden    haben,   um B1 Kurs besuchen zu können. 
 
           Kiplik fiil                                     asıl fiil      yardımcı fiil 
 B1 kursuna başlayabilmek için,  A2  seviye tespit sınavını   başarmış olmanız zorunludur.  
 
örneğindeki  gibi  öznel  anlam  yapısı  bulunmaktadır.  Müssen  2.  yerde,    asıl  fiil  3. 
halde+  haben/sein  yardımcı  fiili  ile  birlikte  cümle  sonunda  yer  alır.  Bu  yapı,  [-mXş 
olmalısınız/ -mXş olmanız zorunludur/-mXş olmak zorundasınız/ -mXş olmanız şarttır]  
biçimbirimleriyle  ifade  edilir.  Görüldüğü  gibi  her  bir  anlam  ulamı  için  Türkçede  çok 
çeşitli ifade olanakları vardır.