T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

                  Ich müsste jetzt in Đstanbul sein und in einem Fischrestaurant  in  Sarıyer   
                  einen gebratenen Fisch mit Salatteller essen! 
                 Şimdi Đstanbul’da olmalıydım ve Sarıyer’de bir balık lokantasında                     
                 bir tabak salata ile kızartılmış bir balık yemeliydim!  
 
            Yukarıdaki cümledeki kiplik fiil müsste,  dilek kipi II (Konjunktiv II) ile  ifade 
edilmiştir.  Türkçe  karşılığı  gereklilik  kipi  işaretleyicisi  [-mAlI]  biçimbirimi  ile 
kodlanmalıdır.  “Gereklilik/zorunluluk  bildirimi,  [-mAlI]  biçimbiriminin    Türkçe 
dilbilgisi kitaplarında betimlenen en yaygın işlevi olmakla beraber, tek işlevi değildir. 
[-mAlI]’nın  morfosemantik  içeriği  gereklilik  ve  zorunluluk  kategorilerinin  yanı  sıra 
tahmin,  çıkarım,  istek,  emir  vb.nin  ifadesi  için  de  elverişlidir.  Gerekliliğin  pragmatik 

---

 
291 
nedenlerle güçlü gereklilik, zorunluluk, gereklilik, düşük gereklilik ve istek gibi çeşitli 
oranlarda  derecelenebilen  ifadeleri  karşılayabildiği  çeşitli  çalışmalarda  kayıtlıdır.” 
(ASLAN,  2007:  8-9)    Yukarıdaki  cümledeki  dilek  anlatımı  için  Türkçede  aynı 
zamanda [-sE] dilek kipi anlatımı biçimbirimi de vardır.  AKSAN’a (2009:190)   göre 
“[-sE] dilek anlatımında da kullanılır ve isteme kiplerindendir”.  
             
           BANGUOĞLU  (1990:  472), 
 
[-mAlIydIm]  biçimbirimini  “gereklilik  kipinin 
anlatması” olarak niteler ve  “O  gün üç ziyaret  yapmalıydım.” örneğiyle bu kullanışta 
kipin  geleceğin  anlatması    anlamına  yaklaştığını  belirtir.  Yukarıdaki  1)  nolu  örnek 
cümlede  bulunan [-meliydim] biçimbirimi bağlam olarak gerçek dışı bir istek belirtir. 
Bu istek, konuşanın o anda  gerçekleştirmek istediği bir arzusunu, gerçek dışı bir olayı 
dile getirir.