T. C. Ankara üN Đ vers đ tes
Yüklə 1,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4.5.6.3
Çok Kuvvetli Tahmin DUDEN(1989:1046), “müssen kiplik fiilinin yüksek, belli gerçeklere dayalı olasılık; bir şeyin oldukça kesin olarak kabul edilmesini ifade ettiğini” belirtir. Çok kuvvetli tahmin, müssen kiplik fiilinin olasılık öznel anlamıdır. Aşağıda verilen örnekte bu görülmektedir: 1) “So muss es gewesen sein.” (a.g.e.:1046) Böyle olmuş olmalı /olmuş olması (kesin)/ kesinlikle böyle olmuştur/ böyle olmuştur. Güçlü tahmin (starke Vermutung), dikkatli gözlem ve düşünmeye dayanan tahmin, “Vermutung auf Grund aufmerksamer Beobachtung oder auf Grund reiflicher 292 Überlegung” (SCHULZ/GRIESBACH, 1982b: 87) olarak nitelenir. AKTAŞ’a (2001: 52) göre “[-mĐş] biçimbirimi “olmak” yardımcı fiili ile birlikte kip anlatımlarında kullanılabilir. Bu durumda bir tahmin ifade edilir. Tahmin, “wohl, wahrscheinlich” gibi sözcüksel birimlerle güçlendirilir.” 2) Ein Bekannter muss (sicher) mich besucht haben. Bir tanıdık beni ziyaret etmiş olmalı. Yukarıdaki 2) nolu cümlede bir tahmin söz konusudur. Bunu pekiştirmek için kesinlikle (sicher) sözcüksel birimi kullanılabilir. Tahmin düzeyinin çok kuvvetli olması açısından burada çok güçlü olasılıkla (höchstwahrscheinlich) sözcüğü de önerilebilir. Bu güçlü bir tahmin niteliğindedir. [-DĐr] koşacı ile de bu tahmin anlamı pekiştirilmektedir. [-miş ol-malı]: [-miş] : Sıfat-fiil biçimbirimi, tahmin anlamı içerir. [ol-] : Bağımlı sözlüksel biçimbirim [-malı] : Gereklilik kipi biçimbirimi, tahmin içeriyor. Yukarıdaki 2) nolu cümle, bilgisel kiplik alt kategorisi olan “varsayımsal tahmin” (PALMER, 2001: 22) [hpothetische Vermutung] içerir. Bu güçlü tahmini belirtirken, müssen, ikinci yerde çekimli fiil olarak şimdiki zaman ya da şimdiki zaman hikâyesi (Präteritum) zamanında, asıl fiilin III. hali+ yardımcı fiil (Partizip Perfekt+haben/sein) cümle sonunda yer alır. Bu sözdizimsel yapı ile, bu kategorideki anlam elde edilir. Bu yapı her zaman öznel bir anlam ifade eder. 293 3) “Es ist ein Vogel oder so war Ähnliches; es muß ganz alt sein. Das Haus soll früher einmal zum Kloster gehört haben.” (HESSE, 2007: 29) “Bir kuş ya da benzeri bir şeydir belki. Sanırım çok eskiden kalma. Anlatıldığına göre, bina önceleri bir manastıra aitmiş.” (ŞĐPAL, 1989: 33) Yukarıda 3) nolu metinde yer alan [muß] kiplik fiili, tarafından [sanırım] sözcüğüyle kodlanmış ve burada tahmin anlamı verilmiştir. Bilgisel kipliğin alt kategorisi olan tahmin anlamını veren bu bölüm [Çok/ oldukça eski olmalı] ya da [Çok eskiden kalmış olmalı/ olması gerek/ lâzım] şeklinde de ifade edilmesi, kiplik fiilin anlamını daha da açık belirtir. [ -mAlI ] , gereklilik kipi biçimbirimidir, burada tahmin anlamını da içerir. [soll] kiplik fiil anlamı verilirken [anlatıldığına göre] ş eklinde ifade kullanılması ve yüklemin [aitmiş] olarak kodlanması, burada geçen rivayeti pekiştirmektedir. Anlatıldığına göre yerine [ Rivayete/söylentiye göre/ ait olduğu söyleniyor, rivayet ediliyor] gibi sözcüksel birimler de kullanılabilir. 4) “Nein. Es zog mich her. Hast du mich gerufen? Du mußt mich gerufen haben. Was tust du hier? Es ist doch Nacht.” (HESSE, 2007, 113) “Hayır. Bir şey beni buraya çekti işte. Yoksa beni çağırdın mı? Beni çağırmış olmalısın mutlaka. Burada ne arıyorsun? Bu gece vakti?” (ŞĐPAL, 1989: 135) Yukarıdaki 4) nolu Almanca metinde geçen [mußt] kiplik fiilinin karşılığı, [–miş olmalısın mutlaka] olarak kodlanmış, bu kiplik fiildeki güçlü olasılık vurgulanmıştır. Çünkü müssen kiplik fiilinin öznel anlamlarından olasılık anlamsal 294 ulamı, çok güçlü bir olasılığı yansıtır.[Beni (kesinlikle) çağırmış olman gerekir/lâzım.] ifadesi alternatif bir karşılıktır. AKSAN (2009: 215), [-DĐr] koşacıyla kurulan [gelmiştir, ayrılmıştır] yerine, onlarla eşanlamlılık gösteren olmak yardımcı eyleminden yararlanılmakta, görülmeyen geçmiş zaman eki [-mĐş] ile birlikte olmak eylemi kullanılmakta olduğunu belirterek, bunu tahmin yürütme, olasılık belirtme anlatım biçimi olarak niteler. Yüklə 1,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|