T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

Angela’nın yurt dışında 
olduğu söyleniyor.
]
  Bu  cümle Almanca şu şekilde ifade  edilebilir: ‘Ihre  Mutter sagt, 
dass  sie  im  Ausland  ist.’Bu  anlamda  yukarıdaki  cümlenin  ‘Sie  soll  im  Ausland 
gewesen  sein.’  ile  ifade  edilmesi  de  mümkündür.  Bu  cümleyi  Türkçe  [Yurtdışında 
olmuş  olmalı/  olduğu  söyleniyor/iddia  ediliyor/bildiriliyor.]  şeklinde  anlatırız. 
Yukarıda  değinildiği  gibi    müssen,  dürfen,  können,  mögen  fiilleri  öznel  anlamda 
olasılık ve tahmin içerir.  
 
           Kiplik  fiilleri  dilek  kipinde  (Konjunktiv)  1)  Tavsiye/sitem:  sollen;  2)  Red: 
müssen;  3)  Zan,  tahmin:  müssen,  dürfen,  können,  mögen;  4)  Emir,  çağrı:  sollen, 
mögen  anlamlarında kullanılır. Ayrıca 5) Özel bir kibarlık ifadesi olarak  da dilek kipi 
kullanılır.  Türkçede tavsiye ve sitemi, 
[
-meliydin, -men gerekirdi,-men iyi olur, -men 
iyi  olurdu,  -san  daha  iyi  olurdu
]
  vb.  ile  ifade  ederiz.  Red  ve  itirazı  [-meliydin,-men 
gerekirdi, -men lâzımdı,-mek zorundaydın,-mek zorunluydu,-men mecburdu, zaruriydi]
 
vb. ile anlatırız. Zan ve tahmini anlatan biçimbirimler genelde olasılık ifade eden [-mĐş 

---

 
310 
olmalı, -mĐşmĐş, güya, sanki -mĐş],  [çok yüksek bir olasılıkla, kesinlikle, çok büyük bir 
ihtimalle  –mĐş, -mĐş olmalı, -miştir.] vb. ile hemen hemen aynıdır. Dikkatlice çağrıda 
ve emir  anlatımlarında sollen, müssen,   Türkçede [-mEli/ -EbĐl/-sEn iyi olur/ -sEn/ -
sE/  -(i)rsE]    vb.  ile  ifade  edilir.  Özel  bir  nezaket  ifadesi  nazik  ve  dikkatli  davranma 
amacıyla  kullanılır.  Yüksek  Almanca  üslubudur.  Konjunktiv  ve  kiplik  fiiller  bu 
kategoride  sık  kullanılır.  Türkçede  [-abilir  miydim,sorabilir  miyim,  sormam  mümkün 
müydü,  eder  miydiniz,  edebilir  misiniz,  edebilir  miydiniz]  vb.  ile  ifade  edilir. 
Almancada dilek ve temennileri dilek kipi I (Konjunktiv I)  ile anlatım oldukça azdır. 
Mögen ve wollen  bunu ifade eder. Türkçede ise istek kipi  biçimbirimi [-A] kullanılır.             
 
           Kiplik fiillerin öznel anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları:             
Können  kiplik fiilinin öznel anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları: 
           1) Tahmin,varsayım:[-EbĐl], [-abilirsin, haklı olman olası, mümkün, muhtemel] 
vb.  2)  Đhtiyatlı  tahmin:  [Belki,  herhalde  olmuştur,olmuş,  olmuş  olmalı,  belki    olmuş, 
olmuştur] vb. 3) Sabırsızca beklenti: [-EbĐlEcEk, -AbilEcEkmĐş,  -mĐş, -AbĐlEcEk] vb. 
4) Olasılık: [-EbĐl], [olması mümkün, olması olası, olması mümkündür] vb.       
 
           Dürfen,  müssen  fiilinden  daha  düşük  seviyede  bir  olasılık,  tahmin  belirtir.  Bu 
fiilin  öznel anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları: 
           1) Tahmin, zan,  olasılık: [büyük olasılıkla, büyük ihtimalle, kuvvetli ihtimalle, 
olasılıkla ] +  [-EbĐl] / olumsuzu  [-EmE/ -mEZ], [-mış olmalı, olabilir,  -mıştır, -mış 
olmalı, -mıştır] vb. biçimbirimleridir.  Yukarıdaki   anılan  kiplik  fiillerden yalnızca 
dürfen, olasılık anlamında haber kipi ile kullanılmaz. Diğer fiiller, hem haber hem de 
dilek kipi ile kullanılır. Haber kipinde genelde nesnel anlam vardır. Dilek kipi, 

---

 
311 
mesafeli yaklaşım, dikkatli anlatım ifadesidir, öznel anlamdadır. Türkçede  [olabilir, 
olması muhtemel,  mümkün ]  vb.  sözcükler   daha  kuvvetli  emin olma  derecesini 
içerirken  [-mXş] biçimbirimi ile yapılan olasılıklar daha az emin olma anlamını 
yansıtır.      
           Mögen,    genelde  zayıf  tahmin  ve  olasılık  ve  fark  etmezlik  belirtir,    fiilin  öznel 
anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları:              
           1) Tahmin, şüphe,  emin olmama: [-mĐş olmalı], [-mElĐ], [sanırım, galiba
]
,   
[
-mĐş] vb. 2) Fark etmezlik ifadesi:[Fark etmez/ mühim değil/ önemi yok] vb.      
 
          Wollen,  öznel  anlamda  bir  iddia    belirtir,  aynı  zamanda  kızgınlık  ifadesi  olarak 
kullanılır. Bu iddia, öznenin kendisi hakkında kanıtlanmamış iddiasıdır, konuşan buna 
inanmayarak iddiayı dile getirir. Fiilin öznel anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları:  
          1) Đddia  : [-mış olduğunu iddia etmek, iddiasında olmak, iddiasını ileri sürmek, 
iddiada  bulunmak].  2)  Kızgınlık  ifadesi:  [güya,  sözüm  ona  istemek,  arzu  etmek, 
niyetinde olmak, talip olmak ] vb.  
 
          Sollen  kiplik fiilinin öznel anlam kategorileri ve Türkçe karşılıkları:  
           1) Konuşanın kuşku, şüphe ve zannı: [-EbĐl, abilir mi? , -mXş mX? -mXş olması  
mümkün  mü?,  olası  mı?,  muhtemel  mi?],    [-mXş]  biçimbirimi.    2)  Söylenti:  [-mXş,-
EcEkmĐş.  -AcAğI  söyleniyor,  rivayet  ediliyor,  bildiriliyor],  vb.  3)  Olasılığın    kabulü     
[-EcEk olursa],   [-EcEk  -sE] biçimbirimleridir.