Microsoft Word Quliyeva Narqiz Dars vasaiti son doc
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
АDPU-2009
@pdf_kitablar _______________Milli Kitabxana______________ 3 ETNOQRAFİYANIN PREDMETİ, MƏNBƏLƏRİ, VƏZİFƏLƏRİ VƏ TƏDQİQAT METODLARI Еtnоqrаfiyа – dünyа хаlqlаrının məişət və mədəniyyətindən, аdət-ənənələrindən, еtnik birliklərin yаrаnmаsı və inkişаfındаn, оnlаrın yаyılmаsı və qаrşılıqlı mədəni əlаqələrindən bəhs еdən tаriх еlmidir. Etnoqrafiya yunan sözü olub, «etnos» və «qrafo» sözlərindən əmələ gəlməklə «xalqın təsviri» mənasını verir. Xalqın məişəti ilə yanaşı Etnoqrafiya bir elm kimi həm də onun mədəniyyətini tədqiq edir. Etnoqrafiya elmi müxtəlif xalqların məişət və mədəniyyətində olan müxtəlifliyi öyrənməklə yanaşı onların oxşar cəhətlərini də nəzərdən qaçırmır, yalnız müasir xalqları deyil həmçinin, hazırda siyasi fəaliyyət səhnəsindən çıxmış, yox olmuş xalqları da öyrənir. Bununla Etnoqrafiyanın xüsusi bir sahəsi olan Tarixi etnoqrafiya məşğul olur. Rus alimlərindən S.P.Tolstov Etnoqrafiyanın pred- metindən danışaraq yazırdı ki, bu elm dünyanın müxtəlif xalqlarının məişət və mədəniyyətindəki xüsusiyyətləri bilavasitə öyrənən, müşahidə edən tarix elmidir. Bu elm xalqın məişət və mədəniyyətindəki xüsusiy- yətlərin tarixi dəyişkənliyini və inkişafını, xalqların etnogenezini, etnik coğrafiyasını, onların qarşılıqlı mədəni- tarixi əlaqələrini tədqiq etməklə məşğul olur. Y.V.Bromley və S.A.Tokaryev etnoqrafiyanın tədqiqat obyektindən, predmet və metodlarından danışaraq yazırlar: «Etnoqrafiya - əsas tədqiqat obyekti bilavasitə etnos və ya etnik birliklərin digər tipləri olan tarix elmidir». 1968-ci ildə nəşr olunan «Etnoqrafiyanın əsasları» adlanan kitabında S.Tokaryev etnoqrafiyaya ümumiləşdirilmiş tərif verərək yazır: «Etnoqrafiya dünya xalqlarının məişət və mədəniyyətini öyrənən tarix elmidir». Y.V.Bromley isə 1973-cü ildə nəşr edilən «Etnos və etnoqrafiya» əsərində, habelə 1981-ci ildə çap olunan «Etnoqrafiyanın müasir problemləri» adlanan kitabında _______________Milli Kitabxana______________ 4 etnoqrafiyanı «etnik birliklər haqqında elm» adlandırır. S.Tokaryevin həmin ümumiləşdirilmiş tərifini nəzərə alan Sankt-Peterburqlu alim R.İts etnoqrafiyaya aşağıdakı kimi tərif verir: «Etnoqrafiya xalqların məişətindən və etnik tarixindən, dünya mədəniyyətinin tərkib hissəsi kimi onların məişət və mədəniyyətindəki spesifik cəhətlərin formalaşmasından bəhs edən tarix elmidir». İngilis еtnоqrаfı Tоms еtnоqrаfiyаnın fоlklоr (ingiliscə fоlk-хаlq, lаr-bilik) аdlаndırmаğı təklif еdirdi. Bu deyilənlərdən aydın görünür ki, etnoqrafiya elminin əsas tədqiqat obuekti bilavasitə etnosdur, xalqın özüdür. Məhz xalq anlayışı etnoqrafiyanın əsas və başlıca anlayışıdır, çünki xalq anlayışı çox vaxt etnosla eyniləşdirilir. Qədim yunan termini olan «etnos» etimoloji cəhətdən «xalq», «qəbilə», «insan qrupu» anlayışlarına uyğun gəlir. Y.Poplinskinin göstərdiyi kimi qədim yunanlar özlərini başqalarından fərqləndirmək üçün qeyri-yunanları «etnos» adlandırmışlar. Hər bir xalqın müxtəlif tarixi inkişaf dövründə onun etnoqrafik xarakteristikasında müəyyən əlamətlərdən biri və ya bir neçəsi ön plana çıxa bilər. Həmin əlamətlər bunlardır: DİL: Yer kürəsində yaşayan xalqların əksəriyyəti öz milli dillərində danışır. Lakin çox vaxt müxtəlif xalqlar eyni bir dildə danışırlar. Məsələn, Latın Amerikası ölkələrində ispan dilində, Avstriya, Almaniya, İsveçrə və b. ölkələrdə alman dilində danışırlar. Bəzən isə bir xalq danışıqda iki və daha çox dildən istifadə edir. Məsələn, irlandiyalılar həm irland, həm ingilis dillərində, hindistanlılar həm hindi, həm də ingilis dillərində danışırlar. Buradan belə nəticə çıxır ki, dil bir xalqı başqalarından fərqləndirən yeganə əlamət hesab edilə bilməz. Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|