O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
Yüklə 1,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Javobgarlik
- Qadr - qimmat
|
20 TIBBIY - IJTIMOIY XODIM ODOBI, UNING AXLOQIY VA MA’NAVIY, HUQUQIY MAS’ULIYATI Etika (grekcha aethos – yurish - turish, axloq) – falsafiy fan bo‘lib, axloq va axloqiy muammolarni o‘rganadi. Kasbiy eti- ka bu kasbiy faoliyat jarayonidagi xulq-atvor tamoyillari hisob- lanadi. «Tibbiy etika»ning ikki yo‘nalishi bo‘lib, birinchisida kasbiy tibbiy axloq va tibbiy amaliyotni boshqarib turadigan axloqiy munosibatlar aks etsa, ikkinchisida ilmiy fan sifatida kasbiy axloqni o‘rganadi. Tibbiyotda axloqiy munosibatlarning o‘ziga xos xususiyati shuki – tibbiy xodimlar kasbiy faoliyat- larida salomatlik va kasallik, insonning og‘riq va azoblariga bog‘liq holda faoliyat ko‘rsatadilar. Shuning uchun ular avvalo bemor, vaqti kelsa jamiyat uchun beminnat xizmat qiladilar. Axloq – bu odamlarning jamiyatdagi o‘zlarini tuta bilish qoidalari bo‘lib, jamoaning hayot tarziga va jamiyatning iqtisodiy rivojlanishiga o‘zaro bog‘liqdir. Axloq odamlar orasida munosabatlarni va ma’lum ijtimoiy tizimini belgilaydi. Axloqiy tushunchalaridan biri burchdir. Burch – odamlarga, jamiyatlarga nisbatan o‘z majburiyat- larini bajarishdir. O‘rta tibbiy xodimning burchi – uning bemorlar, hamkasblari va jamoa bilan tarixan shakllangan munosibatlari bo‘lib, bu nafaqat bemorga nisbatan o‘z burch- larini sidqidildan bajarishi, balki boshqa odamlar salomatligi haqida qayg‘urish, profilaktik tadbirlar va sanitariya targ‘ibot tadbirlarini o‘tkazish, tibbiy sirni saqlash, millati, irqi, siyosiy qarashi va dinidan qat’i nazar bemorga yordam ko‘rsatishidir. Javobgarlik – tibbiy ijtimoiy xodimning o‘z vazifasini bajarish davomida o‘z zimmasidagi majburiyatlarni to‘la ado etish bilan ifodalanadi. Bu majburiyatlarga saranjom-sarishtalik, mas’uliyatlilik, o‘z zimmasidagi vazifalarini to‘la ado etish va boshqalar kiradi. Qadr - qimmat – bu o‘z kasbini ijtimoiy anglashi, kasbiga bo‘lgan muhabbati, o‘z kasbi bilan g‘ururlanishi bilan birga o‘z kasbiy bilimlarini, ish malakasini doimiy oshirishga intilishidir. 21 Tibbiyotning yirik arboblari kasb qadr - qimmatini doimo baland saqlaganlar. Bu xalqlarning tibbiyot xodimlariga zo‘r ishonch bilan qarashiga sabab bo‘lgan. Vijdon – bu kishilarning ichki axloqiy o‘z - o‘zini anglashi, o‘z xulqi uchun javobgarlikni his qilishi, o‘z fikriga, tuyg‘ulariga va xatti - harakatlariga jamiyat tomonidan amal qilinadigan axloq normalariga nisbatan baho berishidir. Nomus – umumiy ma’noda kishining ijtimoiy ahamiyatini, ongliligini, ya’ni o‘z obro‘si va shuhratini, o‘z qadr-qimmatini saqlashga intilishini ifodalaydi. Tibbiy xodimga nafaqat o‘z salomatligini, balki o‘z hayotini ishonib topshirgan bemor o‘z vaqtida samarali tibbiy yordam olishga umidvor bo‘ladi. Shuning uchun u tibbiy xodimlarning yuqori kasbiy mahoratiga, mehriga, shafqatiga ishonchi komil bo‘lishi kerak. Tibbiy etika asoschilaridan biri Buqrot o‘z asarlarida tibbiyot xodimlari nafaqat davolashlari, balki yuqori etik me’yorlariga rioya qilishlari zarurligini qayd qilgan. U o‘z asarlarida ( «Qasamyod», «Qonun», «Vrachlar haqida») tibbiy etika tamoyillarga to‘xtalib o‘tgan. Yüklə 1,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|