Va terrorizmga
ning ta’sirida shakllangan destruktiv oqimlar
Yüklə 0,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ning ta’sirida shakllangan destruktiv oqimlar. Zamonaviy voqe
lik eks tremizm va xalqaro terrorizmning salohiyati sifat va miq dor jihatidan jiddiy o‘sganini ko‘rsatmoqda. Bu o‘z navbatida ekstremizm va terrorizmning global xavfsizlikka yo‘naltirilgan jiddiy tahdidga aylanishiga zamin yaratmoqda. Ekstre mistik va terrorchi guruhlar globallashuv jarayonlari va yirik davlatlar orasidagi geosiyosiy manfaatlar to‘qnashuvidan hamda fantex nika yutuqlaridan foydalangan holda ekstremizm va terrorizm ga qarshi keng ko‘lamli kurash olib borilayotgan muhitga mosla shishga harakat qilmoqda. Ekstremizm va terro rizmning jamiyat barqarorligiga salbiy ta’siri xalqaro terrorchilik tizimida yetakchi o‘rinlarni egallab turgan quyidagi diniysiyosiy tashkilotlarning mohiyati tahlil qilinganda yanada yaqqol namoyon bo‘ladi. «Al-Qoida» («Asos»). Radikal «islom» g‘oyalariga asoslan gan ushbu transmilliy diniysiyosiy guruhning paydo bo‘lishiga Usoma ben Laden (1957–2011) rahbarligida Afg‘onistonda Sovet armiyasiga qarshi urushda ishtirok etish uchun ko‘ngillilarni yol lash va ularni qurolaslaha bilan ta’minlash maqsadida Pokiston hududida tuzilgan «Maktab alxidmat» byurosi asos bo‘lib xiz mat qilgan. 78 2001yilning 11sentyabridagi terroristik faoliyatlar natijasida AlQoidaning kelib chiqishi va shakllanishi hamda Usoma ben Ladenning biografiyasi haqidagi ko‘plab ma’lumotlar paydo bo‘la boshladi. Usoma ben Ladenning shaxsiyati va uning tashkilo ti alQoida borasida ushbu bobda ko‘plab mavzular muhokama qilingan. Ben Ladenning intellektual va ma’naviy shaklla nishining keng konteksti o‘xshashdir: liberal, demokratik, g‘arbiy sivilizatsiya ma’naviy mohiyatdan mahrumdir, bu esa uni Xudo ning yakuniy va aniq ifodalangan vahiysiga qarshi qo‘yadi. Ushbu mavjud xatar tu fayli mo‘min G‘arbga imkoni boricha qarshilik ko‘rsatishi va unga bog‘liq bo‘lgan yoki xususan islom olamidagi u bilan ittifoq bo‘lgan tuzumlarni buzishi lozim. Tarix to yakuniy, abadiy va osoyishta musulmon olami o‘rnatiladigan oxirgi qiyomat voqealarigacha is lomiy haqiqatning ahamiyati pasayib borishidan iboratdir. 1977-yilda Ben Laden Jidda shahridagi Qirol Abdulaziz univer- sitetining muhandislik va biznes kursiga qabul qilingan. Undan islom dinini o‘rganish ham talab qilingan, bu yerda u Abdulla A’zam va Sayyid Qutbning ukasi, Misr ixvon tashkilotining a’zosi va akasi ning nashrlarining muharriri Muhammad Qutbning rahnamoligi ostida o‘zining salafiylik nazariyasini bo yitgan. A’zam Falastin ix von tash- kiloti hamda Xamasning a’zosi deb topilgan. U 1967-yilgi olti kun- lik urushda qatnashgan, 1969-yilda doktorlik dissertatsiyasini himoya qabul qilgan va Iordaniya universitetida islom huquqshunosligi bo‘yi- cha professor bo‘lgan. Bir necha yildan so‘ng u siqib chiqarilgan va Abdulaziz universitetida ta’lim berishni boshlagan. Uning ravshan va islom yerlarini qayta tiklash haqidagi tushunchasi ochiq va ravshan bo‘lgan: «jihod va qurol bitta narsadir: muzokaralar, konferensiyalar va dia loglarga o‘rin yo‘q». Xalifalik tomonidan boshqarilgan har qan- day hudud xatto u kichik va yoki bir kishi ning qo‘lidagi hovli bo‘lsa ham, qayta qo‘lga ki ritilishi shart. Ben Laden uchun bunday fikr ak- siomadir. Bir ma’lumotga ko‘ra, Ben Laden 1979-yilda Jome’ masjidi- ning egallab olinishidan qattiq ta’sirlangan. Shaxsan u uchun mu- him hisoblangan voqea Afg‘onistondagi Sovet ittifoqiga qarshi urush |