Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik

329-mashq. 
Uyga vazifa. Òo‘kin-soñhinlik, ovunñh, ahillik so‘zlari
ishtirokida gaðlar tuzing. Mavhum otlarning yasalishiga diqqat qiling.
T o ð s h i r i q . Berilgan juftliklardagi so‘zlarning nima bilan
farqlanayotganini ayting.
Olma — olmalar, qalam — qalamlar, maktab — maktablar,
suv —suvlar, uy — uylar.
BILIB OLING. 
Otlarning -lar qo‘shimñhasini olgan
shakli ko‘ðlik shakli, -lar qo‘shimñhasisiz shakli esa bir-
lik shakli sanaladi.
Otlarning ko‘ðlik shakli ko‘ðlik ma’nosidan tashqari
hurmat, umumlashtirish, kuñhaytirish (ko‘zim — ko‘zlarim,
labi — lablari) ma’nolarini ham ifodalashi mumkin.
330-mashq.
Gaðlarni o‘qing, birlik va ko‘ðlik sonda kelgan otlarni
toðib izohlang.
1. Nigora Saidlarnikiga kirganda uyning ñhiroqlari yoqilgan,
Said bilan dadasi televizor ko‘rib o‘tirishar edi. (A. Azimova)
2. Bolalar eng quvonñhli xabarni yurtdoshlariga yetkazishga
oshiqayotgan elñhilardek guvullab Usmonlarnikiga jo‘nashdi.
(A. Ko‘ñhimov). 3. Ko‘zlarim hali harf tanimas edi, qalam ush-
lolmasdi hali qo‘llarim. Kaðalak izidan quvib tinmasdan, Yulduz-
larni sanar edim tunlari. (M. Boboyev) 4. Ey farzandlar —
g‘unñhalar! Sizga mehrim shunñhalar. (Quddus Muhammadiy)
331-mashq.
Gaðlarni ko‘ñhiring. -lar qo‘shimñhasi bilan kelgan
otlarning qanday ma’no anglatayotganini ayting.
1. Shavkatlarning kattagina uzumzor bog‘i bor.
(Sh. Otaboyev) 2. Dadamlar: — Õo‘sh, qalay, bu yerlar yoqdi-
OÒLARNING LUG‘AVIY SHAKLLARI.
SON SHAKLLARI

---

131
mi? Qara, hamma yoq sokin. Qushlar, baliqlar – bizniki, —
dedilar. (Olmos) 3. Bahor keldi. Ariqlarda suvlar to‘lib, shar-
qirab oqa boshladi. (D. Mahmudov) 4. Hamma ishlarning boshi
to‘g‘rilik va halollikdir.
1. Otlarning birlik shakli deb nimaga aytiladi?
2. Otlarning ko‘ðlik shakli qanday yasaladi?
3. -lar qo‘shimñhasi qanday ma’nolarni ifodalash uñhun
xizmat qiladi?