Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik

415-mashq.
Uyga vazifa. Dona sonlarni qatnashtirib, «Bahorgi
dala ishlari» mavzusida hikoya yozing. Dona sonlarning yasalishini
tushuntirib bering.
T o ð s h i r i q . Berilgan sanoq sonlarga -tañha -lab, -larñha
qo‘shimñhalarini qo‘shing. Ma’noda qanday o‘zgarish bo‘lganini ayting.
Bir, ikki, uñh, to‘rt, besh, olti, yetti, yuz, ming.
BILIB OLING.
 Narsaning miqdorini taxminlab,
chamalab ko‘rsatadigan sonlarga chama son deyiladi.
Ular -tacha, -lab, -larcha kabi qo‘shimchalar yordamida
hosil qilinadi. Shuningdek, chama ma’nosi sonlarni juft-
lash yo‘li bilan ham ifodalanadi: ikki-uch, besh-olti, o‘n-
o‘n besh.
CHAMA SON, UNING YASALISHI

---

166
416-mashq.
Gaðlarda qatnashgan sonlarni aniqlang. Ulardan ñhama
son shakllarini hosil qilib, o‘zi birikkan so‘z bilan ko‘ñhiring.
1. Bekatda o‘n odam avtobus kutib turishardi. 2. Barvasta,
yoshi ellikka borib qolgan bo‘lsa ham, qomati sambitdek tik.
(Õ. Òo‘xtaboyev) 3. Mashrab bilan Akmal esa o‘n besh-yigirma
bolaga javobgar. (O. Yoqubov) 4. Iñhkaridan yoshi yetmishlardan
oshgan nuroniy bir ñhol ñhiqib kelibdi. (N. Aminov) 5. Shoikrom
o‘n kunñha ilgari ishga ketayotib, birrov kirib ukasidan hol
so‘ragan edi. (O‘. Hoshimov) 6. Yo‘q, uning oldida bundan
besh-olti yil ilgarigi yarimta tana emas, katta qalb, katta hayot
egasi go‘zal hayot qo‘shig‘ini kuylardi. (O‘. Umarbekov)
417-mashq. 
Gaðlardagi sonlarni guruhlarga ajratib, jadvalga
joylashtiring.
1. Axir o‘n ikki yashar ukasini ko‘rmaysizmi, shu
yoshidan uloq ñhoðmoqñhi. (Abdulla Qodiriy) 2. Og‘zini
yumganiñha, ovozini iñhiga yutib, bir-ikki kulib oldi u.
(Õ. Òo‘xtaboyev) 3. Uñh-to‘rt ðud g‘alla ketsa ketar. Bir qoð
g‘alla deb, hammasidan ayrilib qolmaylik tag‘in! (O. Yo-
qubov) 4. Òarixingdir ming asrlar Iñhra ðinhon, o‘zbegim.
Senga tengdosh Pomir-u Oqsoñh Òiyonshon, o‘zbegim.
(E. Vohidov) 5. Bayroq dastasida, stanokda, g‘ishtda ming-
minglab qo‘llar taftini sezaman. (Asqad Muxtor)
n
o
s
q
o
n
a
S
n
o
s
a
n
o
D
n
o
s
a
m
a
h
C
418-mashq. 
Birdan o‘ngañha bo‘lgan sanoq sonlardan ñhama sonlar
hosil qiling va ular ishtirokida birikmalar tuzing.
1. Chama sonlarni hosil qiluvñhi vositalar haqida gaðirib
bering.
2. Adabiyot kitobingizdan ñhama sonlar qatnashgan 6 ta gað
toðib yozing. Ularning yasalishini tushuntiring.