167
1-t o ð s h i r i q . Berilgan sanoq sonlarga
-ala, -ov qo‘shimñhalarini
qo‘shib ko‘ñhiring. Bu qo‘shimñhalarni qaysi sonlarga qo‘shib bo‘lmasligini
ayting. Sanoq sonlarga qo‘shilgan yuqoridagi qo‘shimñhalarning
qanday
ma’no ifodalashini tushuntiring.
Bir, ikki, uñh, besh, olti, sakkiz, o‘n.
2-t o ð s h i r i q . Unli bilan tugagan
ikki, olti, yetti sonlariga
-
ala, -ov qo‘shimñhalari qo‘shilganda, asos qismda qanday o‘zgarish
bo‘lganini aniqlang.
BILIB OLING.
Narsalarning miqdorini jamlab ko‘r-
satadigan sonlar jamlovchi sonlar deyiladi. Ular -ov, -ala,
-ovlon kabi qo‘shimchalar yordamida hosil qilinadi.
ESDA SAQLANG.
-ov, -ala qo‘shimñhalari faqat
ikkidan o‘ngacha bo‘lgan sonlarga qo‘shilib, jamlik
ma’nosini ifodalaydi. Bu qo‘shimñhalar unli bilan tugagan
sanoq sonlarga qo‘shilganda, asos qismdagi i unlisi tushib
qoladi.
420-mashq.
Avval sanoq sonli,
keyin dona sonli, so‘ng ñhama va
jamlovñhi sonli gaðlarni yozing.
1. Ikkovining orasida heñh qanday sir yotmaydi. (
Ibrohim
Rahim) 2. Sizlar mana shu to‘qqizta xiviñhni birga qo‘shib sindi-
rib ko‘ringlar-ñhi! (
Ertakdan) 3. U yig‘lab, to‘rt
tomonga yugurib-
di. (
Ertakdan) 3. Bunyod yetti kun kezdi. Yetti qora tun kezdi.
Eng oxiri tun ñhog‘i Bir hid sezdi dimog‘i. (
Hamid Olimjon)
4. Po‘lat qizga nisbatan bir yosh katta bo‘lsa ham bir-biriga
yondosh bo‘lib, qadrdon qo‘shni edilar. (
Sh. Rashidov) 5. Yuragi
shuvullab, ñheklanib o‘tarkan, uñh-to‘rt yashar qizñhaga ko‘zi
tushdi. (
Oybek) 6. Durroj ham Sherning so‘zini ma’qul ko‘rdi
va shu o‘rmonda ikkovi do‘stona yashay boshladi. (
Navoiy)
7. Òo‘rtko‘z bo‘lsa bizdan o‘n qadamñha ilgariroqda ñhoðib bo-
rar,
goh bizga yaqin kelib, atrofimizda o‘ynoqlar edi. (
G‘ayratiy)
Dostları ilə paylaş: 
