Fizika-m-ish pdf



Yüklə 395,92 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/8
tarix26.06.2022
ölçüsü395,92 Kb.
#62327
1   2   3   4   5   6   7   8
Fizika-m-ish pdf

Yo„l va ko„chish: 
Jismning harakat trayektoriyasi bo‘ylab bosib o‘tgan 
masofasi, trayektoriya uzunligi yo‘l deb ataladi va harfi bilan belgilanadi.
Jism harakatidagi boshlang‘ich va oxirgi vaziyatini tutashtiruvchi yo‘nalishli 
kesma ko‘chish deb ataladi.
Absalyut qattiq jism – har qanday kuch ta’sirida ham istalgan ikki nuqtasi 
orasidagi masofa o’zgarmay qoladigan jismga aytiladi.
Soddalashtirish maqsadida jismlar harakati uch turga bo‘lib o‘rganiladi:
ilgarilanma, aylanma va tebranma.
Ilgarilanma 
harakat: 
Harakat
davomida jismning hamma nuqtalari bir xil
ko‘chsa, bunday harakatga ilgarilanma
harakat deyiladi.
Jismlar harakatini uch turga: ilgarilanma, 
aylanma va tebranma harakatlarga
bo‘lish
shartli
bo‘lib,
bu
murakkab
harakatlarni tahlil qilishni osonlashtiradi
va
matematik
ko‘rinishda
ifodalash
imkonini beradi.
SKALYAR VA VEKTOR KATTALIKLAR
Fizik kattaliklarni ikkita guruh – skalyar va vektor kattaliklarga bo‘lish mumkin.
Yo‘nalishining ahamiyati bo‘lmagan, faqat son qiymati bilan aniqlanadigan
kattaliklar skalyar kattaliklar deb ataladi.
M: Hajm, vaqt, yo‘l, massa, energiya kabi fizik kattaliklar skalyar kattaliklardir.
Son qiymatlari va yo‘nalishlari bilan aniqlanadigan kattaliklar vektor
kattaliklar deb ataladi.
M: Odatda, vektor kattaliklar ustiga yo‘nalish –
strelka qo‘yiladi. M: kuch – ⃗, tezlik – ⃗, ko‘chish
– ⃗ ko‘rinishda ifodalanadi.
Vektor kattaliklarni qo„shish va ayirish
Ikkita vektorni qo‘shish uchun birinchi
vektorning oxiriga ikkinchi vektorning boshi
qo‘yiladi va birinchi vektorning boshidan ikkinchi vektorning oxiriga yo‘nalgan
vektor o‘tkaziladi. ⃗ ⃗⃗ ⃗ Shu vektor ikki
vektorning yig‘indisi bo‘ladi.
Bir vektordan ikkinchi vektorni ayirish uchun
ikkala vektorning boshlari bir nuqtaga qo‘yiladi va
ikkinchi vektor uchidan


birinchi vektor uchiga yo‘nalgan vektor o‘tkaziladi. ⃗ ⃗ ⃗⃗
Shu vektor ikki vektorning ayirmasi bo‘ladi.
Yo‘nalishi va son qiymati bir-xil bo‘lgan vektorlar teng vektorlar deyiladi

Yüklə 395,92 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin