13
modellerinden sonra Nuri Demirağ’ın fabrikası, tamamen metal (alüminyum) gövdeye
sahip Türkiye’nin ilk kendi üretimi yolcu uçağını yapmak üzere harekete geçti. O yıllara
kadar uçağın imalatında tahta kullanılıyordu. Projeye Nu.D.38 adı verildi.
22
Nuri Demirağ, metal gövdeli uçak için Avrupa’dan özel tezgahlar getirtmişti.
İmalatta ise Türk ve Alman mühendis birlikte görev yapıyordu. Üstten kanatlı, çift
motorlu uçak yolcu taşıma, nakliye amaçlı kullanılabilecek, savaş zamanında ise
bombardıman uçağına çevrilebilecekti. İkinci Dünya Savaşı,
projeye büyük darbe
vurmuştur ve üretim hattına giren ilk uçak, yüzde 80’i tamamlanmasına rağmen imalatı
bir türlü tamamlanamamıştır.
23
1943 yılına geldiğinde projeye yeniden başlanmış ve uçak 1944 yılının başında
tamamlanmıştır. Nu.D.38 uçağının ilk uçuşu 11 Şubat 1944 tarihinde Türk havacılığının
efsane isimleri Hasan Basri Alev ile Mehmet Altunbay tarafından 11 Şubat 1944’te
gerçekleştirildi. Uçağın boş ağırlığı 1200 kilogramdı. Uçuş ekibi, yolcu ve kargoyla
birlikte 700 kilogram ağırlığı taşıyabiliyordu. Havada üç buçuk saat kalabilen Nu.D.38
tipi yolcu uçağı, tamamen Türk mühendis ve isçilerinin ortaya çıkardıkları Türk tipi bir
uçaktır. 6 kişilik yolcu uçağının çift pilot kumandası bulunmaktadır. Saatte 325
kilometre hız yapabilmekte ve 1000 km uçabilmektedir.
24
1936 yılında Nuri Demirağ tarafından yüzde yüz Türk malı olarak üretilen Nu.D. 38,
ve Vecihi Hürkuş tarafından, düşürülen düşman askerlerinin uçaklarına ait parçaların bir
araya getirilmesiyle oluşturulan “VECİHİ K-VI” adlı uçak, yerli üretim olmadığı için
metal gövdeli ilk Türk uçağı olarak kabul edilen Nu. D. 38
gerçekten Türk tarihinde
büyük bir başarıdır. Bu Türkiye’nin kendi uçağını artık yapabildiği anlamına
gelmekteydi. Üretilen uçaklar İstanbul’daki test uçuşlarından başarı ile geçti. Bu
uçaklarla binlerce saat uçuş gerçekleştirildi ve herhangi bir aksaklık yaşanmadı. Son
zamanlarda gündeme gelen Türkiye kendi otomobilini yapabilir mi tartışmaları bir yana
Türkiye 1936 yılında kendi uçağını üretmişti. Türkiye’nin önemli iş adamlarından Nuri
22
Web_9, E.T. 13.10.2015.
23
Web_10, E.T. 13.10.2015.
24
Web_11, E.T. 10.10.2015.
14
Demirağ’ın çabalarıyla kurulan uçak fabrikası yaşanan talihsiz bir olayın ve dönemin
yöneticilerinin desteğini çekmesi üzerine kapanmak zorunda kalmıştır.
25
Tüm bunlarla birlikte Türk havacılık sektörü, 2920 sayılı Sivil Havacılık
Kanunu’nun 1983 yılında yürürlüğe girmesiyle, özel havayolu şirketlerinin kurulmasına
ve faaliyet göstermesine verilen izinle sektörde rekabet ortamı oluşmaya başlamıştır.
Özel havayolu işletmelerinin ise sektörden aldıkları payda artış görülmeye başlanmıştır.
Sektörde ilk özelleşme çabalarının görüldüğü bu dönemde, sektörün devlet tarafından
yeterince desteklenmemesi ve işletmelerin yaşadığı çeşitli sıkıntılar
nedeniyle mevcut
özel işletmelerinin bir kısmı iflas etmiştir. 1980’li yılların sonlarında ve 1990’lı yılların
başında ülke içerisinde yeni havaalanı yapımından ziyade mevcut hava meydanlarının
kullanılması ve geliştirilmesi ile hava trafik kontrol, seyrüsefer ve yer hizmetleri gibi
sunulan hizmetin kalitesini ve güvenirliğini artırıcı yatırımlar gerçekleştirilmiştir.
26
Günümüzde havacılık
sektörünün, teknolojinin üst seviyede kullanıldığı bir alan
olarak ülkemizde de kullanım alanını genişleterek, sunulan
hizmetten faydalanan
kullanıcı sayısını artırmakta bu gelişim sayesinde ülkenin turizm gelirleri de gün
geçtikçe artmaktadır. Ülkemizde havacılık sektörünün hem yük hem de yolcu
taşımacılığındaki gelişimi yıllar itibariyle incelendiğinde elde edilen bazı veriler
aşağıdaki gibidir:
1995 yılında GSYİH’de yüzde 6.7, artış meydana gelirken, turizm gelirlerinde yüzde
14.7, yolcu trafiğinde ise yüzde 24.3 gibi yüksek oranda bir artış olmuştur. 1998 Asya
ekonomik krizi nedeniyle dünya yolcu trafiğinde sadece % 1 oranında büyürken, aynı
yılda yük trafiğinde artış olmamıştır. Bunun etkisiyle Türkiye’de 1998 yılında
GSYİH’de yüzde 3.2, turizm gelirlerinde yüzde 2.5 gibi düşük bir oranında artış
yaşanmıştır. Yolcu trafiğinde yüzde 0.6’lık
bir azalma olurken, yük trafiğimizde ise
yüzde 8.3 gibi yüksek oranda bir azalma meydana gelmiştir.
27
25
Web_12, E.T. 10.10.2015.
26
Hakkı Aktaş,
“Sivil Havacılık İşletmelerinde Beşerî Faktörler Perspektifinden Uçuş Ekibi Kaynak
Dostları ilə paylaş: