111
31.12.2015 tarihinde amortismanı ayrılan duran varlığın net defter değeri:
Sabit Varlığın Defter Değeri – Birikmiş Amortisman = Net
Defter Değeri
3.900 – 260 = 3640 TL’dir.
5.6. YER HİZMETLERİNDE YABANCI PARALI İŞLEMLER
Dövizli fatura düzenlenmesine ilişkin 5228 sayılı kanun ile VUK 215. maddesinde
yapılan ve 31.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik ile yapılmıştır. VUK’un
215/2-a maddesine göre kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler Türk
parası gösterilmek suretiyle yabancı para birimi ile de düzenlenebilir.
Ancak
yurtdışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası gösterilme şartı
aranmaz. Yapılan yasal düzenleme ile Türk firmalarının yurtiçi müşterilerine döviz
cinsinden fatura düzenlemeleri mümkündür. Ancak yurtiçindeki müşteriler için
düzenlenen faturada tutarın TL karşılığının gösterilmesi gerekmektedir.
Alıcı ya da satıcı arasında özel bir anlaşma ile kur
belirlenmemiş ise merkez
bankasının açıklamış olduğu döviz alış kuru ile işlemler kaydedilmelidir.
Kur değişimlerinde yabancı para birimine göre işlem yapmak zorunda olan
işletmeler, hem ödemede hem de muhasebe kayıtları açısından değişik şekilde
etkilenmektedir. Yabancı para biriminden
kredi borcu olan işletmeler, kur artışı
sebebiyle borçlarını fazla ödemek durumundadırlar. Yabancı para biriminden alacaklı
olan işletmeler de toplam alacakları için muhasebe kayıtlarına göre karlı
göründüklerinden vergi ödemek suretiyle gelirlerinin bir bölümünde kayıplar
yaşayacaklardır.
Yurtdışı faturalarını döviz olarak kesen yer hizmetleri firmaları fatura ve tahsilat
arasında kur artışından kaynaklanan kambiyo karları işletmelerin gelir tablosunda yer
alarak dönem karını artıracak bunun sonucunda da ortaya çıkan bu kar artışı üzerinden
kurumlar vergisi ödemek zorundadırlar.
VUK 258. ve 259. maddelerine göre değerleme vergi matrahlarının hesaplanmasıyla
ilgili olarak iktisadi kıymetlerinin değerlerinin takdir ve tespitidir.
Yer hizmetleri
işletmeleri dövizli işlemlerde oluşan bakiyelerini geçici vergi dönemlerinde ve hesap
dönemi sonunda kur değerleme işlemine tabi tutmak zorundadırlar.
112
Yer hizmetleri işletmeleri yurtiçi müşterilerine düzenledikleri dövizli faturaların
ödeme tarihi ile fatura düzenleme tarihi arasındaki kur değişiminden kaynaklanan kur
farkının faturalanmaya konusu edilmesi gerekmektedir.
152
Lehine kur farkı olunan firmanın karşı tarafa (ödeme ve fatura tutarları oranındaki
tutar kadar), ana faturadaki KDV oranı ile uyumlu olarak iç yüzde ile KDV hesaplamak
suretiyle kur farkı faturası düzenlemek zorunludur. 30.06.2007 tarih ve 26568 sayılı
resmi gazetede yayınlanan 105 nolu KDV genel tebliğine göre vade farkı, kur farkı ve
matrahta değişikliğe yol açan işlemlerde KDV uygulaması olarak değinilmiştir. Bedelin
döviz cinsinden veya dövize endekslenerek
ifade edildiği işlemlerde, bedelin bir
kısmının veya tamamının vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi
halinde satıcı lehine ortaya çıkan kur farkı esas itibariyle vade farkı mahiyetinde
olduğundan matrahın bir unsuru olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
Buna göre
teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin tahsil edildiği tarih arasında ortaya çıkan
lehte kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlenmek ve faturalamada gösterilen kur
farkına, teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan KDV oranı
uygulanmak suretiyle KDV hesaplamak mecburiyeti bulunmaktadır. Aynı işlem bedelin
tahsil edildiği tarihte alıcı lehine kur farkı oluşması durumunda, kur farkı tutarı
üzerinden alıcı tarafından satıcıya kur farkı faturası düzenlenmelidir.
Bir gelir unsurunda özel bir düzenleme bulunduğu sürece, mahiyet ve tutar itibariyle
kanunlaştığı dönem kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. VUK’un
değerleme hükümleri çerçevesinde yabancı para birimi cinsinden olan alacakları
değerleme dönemlerinde değerlemeye tabi tutularak oluşan kur farkları kambiyo karı
veya zararı olarak dikkate alınmaktadır. Bu tutarlar doğrudan 690 – DÖNEM KARI
VEYA ZARARI hesabı ile ilişkilendirilmek suretiyle ilgili
dönem gelir veya kurum
kazancının tespitinde göz önünde bulundurulmaktadır. İdare tarafından yapılan
açıklamalarda değerleme dönemlerinde fatura kesilmesine gerek olmadığı başka bir
ifade ile belgelemeye ihtiyaç duyulmadığı anlaşılmaktadır.
153
Dostları ilə paylaş: