ajralib chiqadi. Tabiiy gaz tarkibida kondensat, ya’ni suyuq fazaning miqdori 10-350 g/m
3
, ba’zi
sanoqli konlarda esa uning miqdori 800 g/m
3
gacha yetadi.
Gaz kondensati tarkibida mineral tuzlar, qatlam suvlari va og‘ir (mazutli va gudronli)
fraksiyalar kamligi kabi ko‘rsatkichlariga ko‘ra neft xom-ashyosidan ustunligi tufayli neftkimyo
sanoati uchun muhim xom-ashyo vazifasini o‘taydi. Masalan, gaz kondensati amalda faqat och
rangdagi neft fraksiyalaridan iborat bo‘lganligi tufayli motor yoqilg‘ilari ishlab chiqarish bilan
bir qatorda neftkimyo sintezi uchun xom-ashyo hisoblanadi.
Neft va gaz konlarining tabiiy va neftli gaz xom-ashyosining kimyoviy tarkibi turli
konlar uchun turlicha bo‘lib, konlardan foydalanish davomida vaqt o‘tishi bilan kon xom-
ashyosini tashkil etuvchi birikmalar o‘zaro nisbatlari ham o‘zgarib boradi (4.1-jadval).
Tabiiy gazning nouglevodorod qismiga azot, karbonat angidrit gazi, vodorod sulfid,
argon, geliy kiradi. Ba’zi konlarning xom-ashyosi tarkibida vodorod va simob uchraydi. SO
2
ko‘p hollarda 3% dan yuqori, ba’zan esa 10-15% gacha bo‘lishi mumkin. Geliy miqdori 0,001-
0,01% ni, vodorod sulfidning miqdori esa 0-6% gachani tashkil etadi. Masalan, O‘rtabuloq va
Muborak konlaridagi gazlarning tarkibidagi vodorod sulfid miqdori 3-4,9% ni tashkil etadi.
Geliy va vodorod sulfid
S
H
2
tabiiy gazning juda qimmatbaho nouglevodorod qismi
hisoblanadi. Lekin tabiiy gaz tarkibida vodorod sulfid va karbonat angidritlarning alohida-
alohida va birgalikda bo‘lishi, ayniqsa qatlam suvlari bilan birgadikda bo‘lishi ishlatilayotgan
jixozlarning ichki korroziyasini keskin oshiradi, ya’ni ular korrozion tajavvuzkor muxitlar
guruhiga kiradi.
Ba’zi konlardagi tabiiy va neftli gazlarning tarkibi
T/r
Konlar
K
o
nni
ng
yo
ti
sh
chuqur
li
gi
,
m
M
et
an
E
ta
n
Pr
o
p
an
B
ut
an
P
ent
an
+
yuq
o
ri
SO
2
N
2
+
n
o
yob
g
azl
ar
N
2
S
G
az
da
gi
konde
n
-sa
t
m
iqdor
i,
g
/m
3
Dostları ilə paylaş: