Kutubxonasi
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.ziyouz.com kutubxonasi
51 degan unvonni qo‘shib aytar edi. Hozir ham Qutlug‘ Nigor xonim: — Janobi amirul umaro, — dedi unga. — Siz boshqa beklarning rizoligini olishda Bobur mirzoga ko‘mak berurmisiz? — Jonim bilan! Ammo beklarning ba’zi andeshalaridan faqir xabardormen. Gustohlik sanalmasa aytay. — Aytingiz, — dedi Bobur. Qosimbek yerga qarab, bir lahza o‘y surdi, hali oq tushmagan g‘ayir qo‘ng‘irtob soqolining uchlari sakarlot chakmani*ning zarrin, yoqasiga tegib, qayrildi. Nihoyat Qosimbek boshini ko‘tarib Boburga qaradi-yu, Samarqanddagi ulug‘ obidalar ulkan bir davlatning kuchi va butun viloyatlarning ishtiroki bilan qurilganini, hozir o‘sha yagona davlat parchalanib ketganini, Farg‘ona katta vodiy bo‘lsa ham, ammo Movarounnahrning faqat bir qismi ekanini gapira boshladi. Uning nima demoqchi ekanini sezgan Xonzoda begim istehzoli jilmayib so‘radi: — Janobi amirul umaro, Andijonda obidalar qurishga kuchimiz yetmaydi, demoqchimisiz? — Oliy nasab begim, siz Samarqanddek ulug‘ shahar qurish haqida so‘z ochdingiz. Beklar ayturlarki, ulug‘ shahar bunyod etmoq uchun yana o‘sha ulug‘ davlatni tiklamoq kerak. Butun viloyatlarning kuchini bir joyga yig‘moq kerak. Hozirgi parokandalik ulug‘ qurilishlar qilishga imkon bermagay. Qosimbekning bu gaplari Boburga juda mantiqli tuyuldi. U onasiga qarab bundan ham mantiqliroq bir so‘z kutdi. — Janob Qosimbek, ulug‘ obidalarni faqat Amir Temurdek sohibqironlargina qurgan emas, — dedi Qutlug‘ Nigor xonim. — Hirotda Alisherbek Ixlosiya, Unsiya otliq binolar qurmishlar, Bobur mirzoning hokimiyatlari Alisherbekning hokimiyatlaricha emasmi? Axir Alisherbek bir tojdorning musohibi* bo‘lsalar, Bobur mirzo mustaqil davlatning podshosilar-ku! Qutlug‘ Nigor xonimning bu so‘zlari Boburning qalbida cho‘kib yotgan eng o‘tli istaklarini yuzaga qalqitib chiqarganday bo‘ldi. Uning yoshlik ehtirosi bilan qalbiga tugib yurgan eng kuchli orzusi — janglarda katta g‘alabalarga erishib yoki ajoyib she’rlar, dostonlar yozib el og‘ziga tushish, so‘ng Navoiydek ulug‘ odamlarga tanilish va ularning maxsus e’tiborlariga sazovor bo‘lish edi. Yetti oy ovora bo‘lib Samarqandni ololmay kelganidan keyin, janglarda katta g‘alabalarga erishish hali ushalmaydigan bir orzu ekaniga uning ko‘zi yetib qoldi. Ulug‘ shoir bo‘lish orzusi ham qo‘l yetmas bir balandlikda uchib yurgan baxt qushiga o‘xshaydi. Bobur uni tutishga hali kuchi yetmasligini sezadi. Ammo hozir onasi Navoiy qurgan imoratlarni tilga olishi bilan Boburni o‘sha o‘tli orzusiga yetkazadigan boshqa bir yo‘l «yalt» etib ko‘ziga ko‘rinib ketdi. Navoiy qurgan Ixlosiya va Unsiyalarning shuhrati og‘izdan-og‘izga o‘tib, Farg‘ona vodiysiga yetib kelgan ekan, endi bu yerda o‘n besh yoshlik podshoh o‘shanaqa obidalar qurdirsa, ovozasi Hirotga ham yetib bormasmikin? Keyin, ehtimol, Navoiy ham buni eshitar, Boburning kimligini so‘rab bilar, uni orqavoratdan tanib qolar. Keyin balki Bobur Hirotga borar yoki Navoiy o‘zi bu tomonlarga kelishni ixtiyor qilar. Navoiy Husayn Boyqaroning saroyidan bezib yurganini Bobur ham eshitgan edi. Balki ulug‘ shoir Xurosondan Farg‘ona vodiysiga kelib, yosh Boburga murabbiy bo‘lar. O‘yi shu yerga yetganda Bobur juda hayajonlanib ketdi. Ko‘zlari yonib, Qosimbekka qaradi-yu: — Onam haqlar, — dedi. — Beklarni ko‘ndirmoq kerak! Boburning so‘nggi so‘zi farmondek eshitildi-yu, Qutlug‘ Nigor xonim bilan Xonzoda begimning chehralari ochilib ketdi. Ular, «Qosimbek endi yengildi», deb o‘yladilar. Ammo ulkan gavdali Qosimbek o‘zining keng yelkalari ortida zo‘r beklar turganini his qilganday hamon taslim bo‘lmas edi. |