“İnklüziv sinifdə təlimin təşkili” mövzusunda ixtisasartırma proqramının Oxu m aterialı

4. T
əlim prosesini vurğulayın. 
T
əlim üçün vaxtaşırı formativ rəylər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Təlim zamanı yalnız son 
n
əticə deyil, təlim prosesinin özü də xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Təlim prosesinin müxtəlif 
m
ərhələlərində prosesin özünə diqqəti yönəltmək prosesin əhəmiyyətini anlamaqda şagirdlərə 
köm
ək edir. Yəni təlimdə yalnız nəticə əldə etməyə can atmaq, nəticəyönümlü olmaq vacib deyil, 
h
əm də təlim prosesində fəal iştirak etmək də mühmüdür.
5. T
əlim mühitində qoyulan hədəflərə nail oluduğunuza əmin olun.
T
əlim mühitində çoxsaylı yerlərdə təlim hədəfi aydın qeyd olunmalıdır. Məsələn, şifahi şəkildə 
h
ədəfi bildirə, yaza, qrup şəklində müzakirə edə və bütün məlumat xarakterli materiallarda 
vurğuaya bilərsiniz. Mühitdə hədəflərin əlçatan olması şagirdlərin tez-tez hədəfə istinad etmələrini 
v
ə məqsədyönlü şəkildə bu istiqamətdə çalışma ehtimalını artırır. 
5.2. T
əlim metodlarının adaptasiyası 
Universal öyr
ənmə dizaynı hər kəs üçün bərabər imkanlar yaradan dərslərin və təlim 
mühitnin hazırlanmasında müəllimlərə kömək edən bir yanaşmadır. Bu, şagirdlərin öyrənməsi 
üçün t
əqdimatın, hərəkət və ifadənin, dərsə cəlb olunmanın çoxsaylı vasitələrindən istifadə 
ed
ərək sinifdə bütün uşaqları əhatə edən dərsləri hazırlamaq və qiymətləndirmək üçün 
mü
əllimlərə imkanlar verir. 
T
əlimdə akkomodasiya və modifikasiya 
Mü
əllim tədris materialının uyğunluğunu təhlil etdikdən sonra seçdiyi təlim metodunun 
uyğun olub-olmadığını müəyyənləşdirməyə çalışmalıdır. İstənilən metodların tətbiqi ilkin şərt 
kimi şagirdlərdə müəyyən bilik və bacarıqların olmasını nəzərdə tutur. Müəllimlər dərsdə istifadə 
etm
ək üçün seçdikləri metodların tətbiqi zamanı şagirdlərin hansı potensial çətinliklərlə üzləşə 
bil
əcəklərini müəyyən etməlidirlər. İstifadə ediləcək təlim metodlarının təhlili zamanı 
mü
əllimlərin bu və ya digər metodunun uğur qazanmasının şərti kimi aşağıdakı bacarıqları 
n
əzərdən keçirmələri zəruridir: əqli, sosial, müstəqil öyrənmə, fiziki. 

---

28 
T
əlim 
metodlarının 
təhlili 
müxt
əlif 
ehtiyacları 
olan 
uşaqlar 
üçün 
təlimin 
plan
laşdırılmasında birinci mərhələdir. Növbəti mərhələ uşaqların müxtəlif ehtiyaclarına uyğun 
olan metodların istifadə olunmasından ibarətdir. Bu isə təlimdə uyğunlaşdırma (akkomodasiya) 
v
ə dəyişikliklərin (modifikasiyaların) həyata keçirilməsini tələb edir. 
Akkomodasiya 
t
ədris 
materialının 
məzmununu 
v
ə 
anlama 
ba
xımından mürəkkəbliyini dəyişmədən təlimin xarakterini dəyişir. Akkomodasiya termini əlilliyi 
olan 
uşağın cəmiyyətə adaptasiyasına şərait yaradan mühit və ya təchizatın dəyişdirilməsini 
t
ərif etmək üçün istifadə olunur. Əlilliyi olan uşaqların nizamlı şəkildə təlim kursuna davam 
etm
ələrini təmin edir. Akkomodasiya öyrənməni fərdiləşdirən, materialı dəyişdirmədən 
öyr
ətməyə təşviq edən taktika və strategiyadır.
Akkomodasiya nümun
ələri bunlardır: 
1. 
Eşitmə məhdudiyyəti olan uşaqlar üçün işarət dili tərcüməçiləri 
2. Görm
ə məhdudiyyətli uşaqlar üçün elektron mətn danışma sistemləri 
3. Kiçik motorika m
əhdudiyyətləri, görmə məhdudiyyətli və ya öyrənmə çətinliyi olan 
şagirdlər üçün uzun zamanın verilməsi 
4. Görm
ə məhdudiyyətli uşaqlar üçün böyük hərfli kitablar və s. 
Mü
əllimlər təlim prossesinə tam cəlb olunmaları üçün uşaqlara bərabər imkanlar yaratmaq 
m
əqsədilə akkomodasiyaları həyata keçirirlər. Başqa sözlə, akkomodasiyalar uşaqlara təlim 
prosesind
ə iştirak etmək imkanı verir, onlara hansısa bir üstünlük vermir. Təlim prosesində 
akkomodasiyaları 
həyata 
keçirm
ək 
üçün 
bir 
çox 
üsullar 
var. 
Sinifd
ə 
aşağıdakı sahələr üzrə akkomodasiyaları həyata keçirmək olar:
