O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti agrokimyo-Ekologiya kafedrasi

 
2.5 Agrokimyoviy tadqiqotlar. 
Och tusli bo‘z tuproqlarni agrokimyoviy ko‘rsatgichlari quyidagi ko‘rinishni oladi buni 
men jadval № 2 orqali ifoda qilaman. 
Och tusli bo‘z tuproqlarda chirindi miqdori % hisobida. 
2.5.1-jadval 
Tuproq turi 
Qatlam sm 
Chirindi
Azot 
Och tusli bo‘z tuproq 
0-8 
1,60 
0,087 
13-20 
0,73 
0,039 
31-39 
0,47 
0,029 
50-58 
0,39 
0,022 
90-98 
0,33 
0,016 
200-210 
0,12 
0,017 
Shuningdek tuproqda yalpi fosforning kamligi och tusli bo‘z tuproqlarga hos 
hususiyatlardan biridir. Tuproqning yuqori 0,20 sm qatlamida umumiy fosrosning miqdori 0,11 
dan 0,15 % gacha umumiy kaliy och tusli bo‘z tuproqlarda zaxirasi ancha ko‘p u tproq 
og‘irligiga nisbatan 1,3 % ni tashkil qiladi. Anashu ko‘p miqdordagi kaliyning 3-2 % o‘simlik 
o‘zlashtiradigan holatda bo‘ladi. Biz tajriba uchastkamizda olib borgan Bili naliv olma naviga 
tavsifi quyidagicha Qashqadaryo barcha tumanlarida ekiladi va undan mo‘l hosil olinadi. Ko‘cha 
ekilgandan keyin to‘rt besh yilda hosilga kiradi. Serhosil lekin solkash sinadigan ya’ni tirgovich 
quyishni yaxshi ko‘radi, mevasi konissimon bir donasining og‘irligi 1,10-1,20 gr po‘stti sariq 

---

18 
sentyabirda pishib kelgusi may oyigacha saqlanadi. O‘rta Osiyoning sug‘oriladigan tuproqlarida 
hajim og‘irligi o‘simliklarning amal davrida o‘zgarib turadi va odatda zich bo‘ladi. Tuproq 
o‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishida ahamiyati g‘oyat kattadir. Tuproq o‘simliklarining 
ildizlari uchun suv havo va oziqa unsurlarini etkazib beradi. Zichlikning o‘zgarishi natijasida 
tuproqdagi mikrobiologik jarayonlar ham o‘zgarib turadi. O‘rta Osiyo sharoitida go‘zaning 
o‘sishi va rivojlanishiga tuproq zichligining ta’sirini birinchi marotaba G. T Papov 1930 yilda 
o‘rgandi. Keyinchalik bu muammo bilan Respublika paxtachilik ilmiy tekshirishinstitutida 
Bespalov Kandratyuk kabi olimlar shug‘ullandi.

---

19