Bakı Dövlət Universiteti Filologiya fakültəsi

Açar sözlər: Ş.Xəlilov, türkoloq, müəllim, Əsrarnamə, M.Zərir.
 
DOÇ. DR. ELZA ALIŞOVA DEMİRDAĞ 
Girne Amerikan Üniversitesi (KKTC) 
PROF. DR. SELİM CEFEROV’UN AZERBAYCAN DİLCİLİĞİNDE YERİ 
 
Azerbaycan’da dilcilik XX. yüzyıldan itibaren gelişerek şekillenmeye başlamıştır. Bekir Çobanzade, 
Ferhat Ağazade, Soltan Mecid Genizade ve onların devamcıları olarak Memmedağa Şireliyev, Ebdulezel 
Demirçizade, Muhtar Hüseynzade, Selim Ceferov ve diğerleri Azerbaycan’da milli dil bilimi disiplininin 
oluşmasında ve gelişiminde önemli role sahiptirler. Azerbaycan dilciliğinde leksikoloji, Selim Ceferov’un 
adıyla bağlıdır. Prof. Dr. S. Ceferov’un bilimsel faaliyeti, eserleri, hem Azerbaycan Dilciliği, hem de 
Türklük bilimi bağlamında incelenmelidir. Prof. Dr. S. Ceferov, 1956 yılında yayımladığı Müasir 
Azerbaycan Dilinin Leksikası adlı eseriyle Azerbaycan Türkçesinin söz varlığını mükemmel bir şekilde 
inceler. Yazar, kitapta leksikoloji ve onun görevi, çağdaş Azerbaycan edebi dilinin menşe itibariyle lügat 
terkibi, çağdaş Azerbaycan edebi dilinin aktifliği ve pasifliğine göre lügat terkibi, çağdaş Azerbaycan edebi 
dilinin üslup leksikolojisi, çağdaş Azerbaycan edebi dilinin frazeolojisi, leksikografi ve söz yaratıcılığı 

---

BDU-nun Filologiya fakültəsi - 100 
20 
başlığı altında leksik, morfoloji ve sentaks yoluyla söz türetme yollarını ele alır. Prof. Dr. S. Ceferov, 
Azerbaycan Dilinde Söz Yaratıcılığı isimli (1960) kitabında ise dilde kelimelerin oluşum yollarını 3 başlık 
altında – leksik yolla sözlerin emele gelme prosesi, morfoloji yolla sözlerin emele gelme prosesi ve sentaktik 
yolla sözlerin emele gelme prosesi- tetkik eder. Müasir Azerbaycan Dili (Leksika) kitaplarında ise yazar, 
dilin söz varlığını, sözcükleri (homonim, sinonim, antonim), sözcükleri türetmede görev alan biçimbirimleri, 
birleşik sözcükleri, deyim, atasözleri, kalıplaşmış sözcükleri vs. inceler. Prof. Dr. S. Ceferov, aynı zamanda 
Sahur alfabesinin yaratıcısıdır. Yazar, 1933 yılında Sahur alfabesini yaratarak Sahur edebi dilinin temelini 
koyar. Azerbaycan’ın görkemli dilcisi, Türkolog, Prof. Dr. Ceferov’un ömür yolu oldukça verimli geçer. 1 
Haziran 1907 yılında dünyaya gelir. 1923 yılında dahil olduğu Şeki Müellimler Seminariyasını 1926 yılında 
bitirir. 1926 yılından 1930 yılına kadar Dağıstan’da öğretmenlik yapar. 1932 yılında Orcanikidze şehrinin 
Devlet Pedagoji Üniversitesine dahil olur. 1933-1936 yıllarında Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi, 
Dil ve Edebiyat bölümünde okur. 1946 yılında namizedlik, 1959 yılında doktorluk tezini başarıyla savunur. 
1947 yılında doçent, 1961 yılında profesör olarak atanır. 1953-1978 yıllarında Bakü Devlet Üniversitesi, 
Azerbaycan Dilciliği Bölümünde doçent, profesör olarak çalışır. 1960-1970 yıllarında Azerbaycan Milli 
Bilimler Akademisi, İber-Kafkas Dilleri Bölüm Başkanı olarak görevlendirilir. 85’ten çok ilmi makalenin, 23 
dersliğin, 6 monografinin yazarıdır. 27 öğrencinin tez danışmanlığını yapan Prof. Dr. Ceferov, Azerbaycan 
Cumhuriyeti, Devlet Ödülü sahibidir. 1978 yılında vefat eder. Prof. Dr. Selim Ceferov ile Azerbaycan 
dilbiliminde leksikoloji ekolü oluşur.