Microsoft Word uzbek adiblari ziyouz com doc



Yüklə 0,49 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/116
tarix29.11.2022
ölçüsü0,49 Mb.
#71172
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   116
Sobir Mirvaliyev. O\'zbek adiblari

www.ziyouz.com кутубхонаси 
4
«Samarqand», «Oyina» kabi ro’znoma va oynomalarda chop etilgan.
Albatta, Behbudiy qozonayotgan bunday shuhrat hokim sinflar va amaldorlarning 
g’ashiga tega boshlaydi. Uni Buxorodagi inqilobiy kuchlarga xayrixohlikda ayblab, Said 
Olimxon tomonidan 1918 yilda Qarshida qatl qilinadi. Qarshi shahri 20—30 yillarda 
Behbudiy nomi bilan atalib kelinadi. Mahmudxo’ja Behbudiy 1956 yilga kelib oqlanadi. 
Hozirgi kunda u qoldirgan rang-barang adabiy-madaniy meros o’z xalqi xizmatiga 
kirmoqda. 
Xullas, S. Ayniy yozganidek: «Jafokash shoir Behbudiyning nomini musulmon Sharqi 
hurmat bilan tilga oladi, chunki u 20 yil mobaynida o'zining ongi va insoniy qadru 
qimmatini bilgan barcha mavjudotni erkin hayot, nur va ma’rifat uchun kurashga chorlab 
keldi». 


O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
5
ABDULLA AVLONIY 
(1878—1934) 
Atoqli ma’rifatparvar, iste’dodli shoir, mashhur tarbiyachi Abdulla Avloniy Toshkentda 
kosib oilasida dunyoga kelgan. U eski maktabda ta’lim oldi. U o’z tarjimai holida 
yozishicha: «12 yoshimdan O’qchi mahallasidagi madrasada dars o’qiy boshladim, 13 
yoshimdan boshlab yoz kunlari mardikor ishlab, oilamga yordam qilib, qish kunlari o’qir 
edim. 14 yoshimdan boshlab, o’sha zamonga muvofiq har xil she’rlar yoza boshladim. 
Bu zamonlarda «Tarjimon» gazetasini o’qib, zamondan xabardor bo’ldim». 
Madrasani bitirib, maktabdorlik bilan shug’ullandi. O’qish va o’qitish usuliga isloh 
kiritib, yangi tipdagi maktab tashkil etgan yosh pedagog o’quvchilarga zamonaviy 
bilimlar berish, sharq va g’arb tillarini o’rgatish kabi muhim ta’lim-tarbiyaviy ishlarni 
amalga oshiradi. 
Abdulla Avloniy maktablar uchun «Birinchi muallim», «Ikkinchi muallim» (1912), 
«Tarix», «Turkiy guliston va axloq» (1913) kabi zamonasi uchun hodisa bo’lgan 
darsliklarni yozgan. 1895 yillardan ijodiy faoliyatini boshlagan Avloniy «Qobil», 
«Shuhrat», «Hijron», «Avloniy», «Surayyo», «Abulfayz», «Indamas» taxalluslari bilan 
she’r, hikoya, fel’eton va kichik hajmli dramatic asarlar (1900—1917) yaratdi. Shoir o’z 
she’rlarida zamonasidagi qoloqlikni, johillikni tandid qilar va kishilarni bilimga, ma’rifatga 
chaqirar edi. 
Abdulla Avloniy 1917 yilgacha mahalliy xalq vakillarndan yetishib chiqqan yirik 
jurnalist sifatida Toshkentda «Shuhrat», «Osiyo» kabi gazetalarni tashkil etadi. U 
«Advokatlik osonmi?», «Ikki muhabbat», «To’y», «S’ezd», «Laylo va Majnun», «O’liklar» 
kabi dramatik asarlarida jaholat, bid’at, bilimsizlikning fojeali oqibatlarini, qo’pol va 
yaramas urf-odatlarni fosh etadi.
Abdulla Avloniy shoir sifatida o’nlab, yuzlab she’rlar bitgan. Ular xoh eski urf-odatlar 
haqida bo’ladimi, xoh muhabbat yoki maktab-maorif haqida bo’ladimi, hamma-
hammasida inson va tarbiya, axloqiy go’zallik va ma’naviy boylik haqida kuylaydi. 
Shuning uchun ham uning she’rlarida xalq didaktikasi bilan yangi zamon pedagogikasi 
uyg’unlashib ketadi. Jumladan, «O’z mamlakatimizda» she’rida maishat uchun pul-
boyljkni isrof etgan, ammo bola tarbiyasi uchun ko’zi qiymagan xasislarni «Ilm uchun 
pulni ko’zlari qiymas»ligini qoralaydi. Yoki «Maktab» she’rida: 
Maktab misni tillo qilur,
Maktab sizni mullo qilur,— 
deyish orqali maktab inson uchun zulm, nohaqlik, adolatsizlikdan xalos etuvchi, najot 
yo’li deb biladi. Ayniqsa, uning «Adabiyot» (1915) kitobi bu jihatdan alohida ajralib 
turadi. 
Xullas, A. Avloniy yozganidek: 
Fikr agar yaxshi tarbiyat topsa
Xanjar, olmosday bo’lur o’tkir. 
Avloniy 1913 yilda Yevropa usulidagi «Turon» teatr truppasini tashkil etdi, unda o’z 


O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993 

Yüklə 0,49 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   116




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin