o`rtasida samimiyat paydo bo`ladi. Notiq fikrlarini o`zi yoki
auditoriyadagi kishilar hayotidan olingan misollar asosida
isbotlashga harakat qilsa, mavzuga doir subektiv mulohazalarini
bildirsa, nutq yana ham ishonarli va ta`sirli chiqadi.Nutq
ta`sirchanligini oshrish uchun qilinadigan imo-ishora va boshqa
xatti-harakatlar me`yorida bo`lishi kerak.
Nutqning ta`sirchanligi, ifodaliligi haqidagi gap, ma`lum ma`noda,
nutq sifatlari haqida aytilgan mulo-hazalarga yakun yasashdir.
Chunki yaxshi nutqning fazilat-larini ko`rsatib o`tish, nutqda
uchraydigan ayrim tipik xatolarni tahlil qilish pirovard natijada
ta`sirchan bir nutqni shakllantirishga xizmat qiladi.
Nutqning maqsadga muvofiqligi
Ma`lumki, so`zlovchi tomonidan rejalashtirilgan yoki vaziyatga qarab
so`zlanadigan nutq ma`lum maqsadga yo`naltirilgan bo`ladi. Ya`ni
so`zlovchi aniq maqsad va manfaatni ko`zlab, til vositalaridan
foydalanadi. Adabiy til me`yorlariga amal qilib so`zlangan nutq
to`g`ri, aniq, toza, mantiqiy, ta`sirchan, demak, maqsadga muvofiq
nutq sanaladi.
Tadqiqotchilarning fikrlariga asoslanib, «Nutq faoliyatida muallif o`z
oldiga qo`ygan maqsadni eng aniq, eng to`g`ri, eng yaxshi, eng
ta`sirchan, eng tushunarli qilib ifodalaydigan so`zlarni, so`z
birikmalarni, gaplarni topishga, tanlashga intiladi. Bu vositalarni
yaxlit qilib, «maqsadga muvofiqlik» deb belgilash mumkin»
Xullas, yaxshi nutq so`zlovchi va yozuvchidan savodxon-likni, katta
mehnatni talab qiladigan murakkab jarayon-dir. Umuman, nutq aniq
va ravon, grammatik jihatdan to`gri shakllangan bo`lishi va orfoepik
talablar darajasida talaffuz etilishi, boshdan oxirigacha izchil bayon
qilinishi lozim bo`ladi.
Dostları ilə paylaş: |