Феъл сыз туркуми

Eslatma:
1) 
–yap qo'shimchasi oldidan keluvchi –a (-y) ravishdosh yasovchisini 
yozmaslik rasm bo'layotir;

---

13 
2) 
III shaxs qo'shimchasi –di o'zidan oldingi jarangsiz -p tovushining 
ta'siri bilan jarangsizlanib –ti shaklida talaffuz qilinadi va shunday 
qilinadi: o'qiyapti kabi.
b) –moqda qo'shimchasini qo'shish va tuslash bilan:
Birlik.
Ko'plik. 
I shaxs
o'qi–moqda–man
o'qi–moqda–miz 
II shaxs o'qi–moqda–san o'qi–moqda–siz 
III shaxs o'qi–moqda
o'qi–moqda (lar) 
v) Hozirgi zamon ravishdoshiga –yotib, -yotir qo'shimchalarini qo'shish 
va tuslash bilan:
Birlik.
Ko'plik. 
I shaxs
bor–a–yotib–man
bor–a–yotib–miz 
II shaxs bor–a–yotib–san bor–a–yotib–siz 
III shaxs bor–a–yotib–di bor–a–yotib–di (lar) 
Birlik.
Ko'plik. 
I shaxs
o'qi–yotir–man o'qi–yotir–miz 
II shaxs o'qi–yotir–san 
 
o'qi–yotir–siz 
III shaxs o'qi–yotir
 
o'qi–yotir (lar) 
Bu forma hozirgi adabiy tilda kam ishlatiladi. Shuningdek, yot, tur, yur, o'tir 
ko'makchi fe'llari yordamida ham hozirgi zamon davom fe'li ma'nosi ifodalanadi. 
Masalan, o'qib yotibman, o'qib turibman, o'qib o'tiribman, o'qib yuribman kabi.
3. KELASI ZAMON FE'LI. 
Kelasi zamon fe'li ish-harakatning nutq so'zlanib turgan paytdan so'ng 
bajarilishi yoki bajarilmasligini ifodalaydi. Kelasi zamon fe'li ma'nosiga ko'ra ikki 
turli bo'ladi:
1. Kelasi zamon gumon fe'li.
2. Kelasi zamon maqsad fe'li.
1. Kelasi zamon gumon fe'li –r (-ar) 
qo'shimchasi qo'shib yasalgan 
sifatdoshni tuslash bilan ifodalanadi: o'qirman, ishlarman, kelarman kabi. 
masalan:
 
Shikoyatim, dardim, arzimni, 
 
Qulog'ingga so'zlarman mayin. 
(H. Olimjon) 

---

14 
Birlik.
Ko'plik. 
I shaxs
yoz–ar–man
 
yoz–ar–miz 
ishla–r–man 
 
ishla–r–miz 
II shaxs yoz–ar–san 
 
yoz–ar–siz 
ishla–r–san
ishla–r–siz 
III shaxs yoz–ar
 
 
yoz–ar (lar) 
ishla–r 
 
 
ishla–r (lar) 
Eslatma: kelasi zamon gumon fe'lining arxaik formasi ol-ur-man shaklida 
yasaladi. Bu shakl hozir qat'iylik ma'nosini ifodalash uchun ishlatiladi.
2. Kelasi zamon maqsad fe'li nutq so'zlangan paytdan so'ng bajarilishi 
maqsad qilib olingan ish-harakatni ifodalaydi va u asosan, -moqchi, -digan 
qo'shimchalarni olgan fe'l formasini tuslash orqali yasaladi: Men yozgi ta'tilda