III. EVRE:
Tam kalınlıkta doku kaybı var (derin çukur).
Subkutan doku ve/veya üst fasyaya kadar uzanan doku hasarı ya da nekroz var.
Yarada subkutan yağ görülür. Ancak kemik, tendon ya da kaslar etkilenmemiştir.
Slough doku olabilir.
IV. EVRE:
Tam kalınlıkta doku kaybı (derin çukur) var.
Kemik, tendon ya da kaslar etkilenmiştir. Yarada kemik ve tendonlar görülebilir ya
da palpe edilebilir.
Yaranın bazı bölümlerinde slough ya da eskar (bronz, kahverengi, siyah) doku
vardır.
Sıklıkla tünel ve cepler vardır.
EVRELENDİRİLEMEYEN BASINÇ ÜLSERİ (EBÜ):
Tam kalınlıkta doku kaybı var. Ancak ülser slough doku ile ve/veya eskar dokusu ile
kaplıdır.
Ölü doku uzaklaştırılıncaya kadar yaranın gerçek evresi belirlenemez.
Bası Yarasında Eksudanın Değerlendirilmesi
Eksudanın Miktarı
Yok
Az
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 21
Orta
Çok
Eksudanın Rengi
Seröz
Hemorojik
Pürülan
Serohemorojik
Seropürülan
Bası Yarasında Yara Yatağının Değerlendirilmesi
Nemli
Kuru
Islak
Granülasyon
Epitelizasyon
Sarı nekroz
Siyah nekroz
Tendon- kemik
Bası Yarası Etrafındaki Cildin Değerlendirilmesi
Sağlıklı
Islak
Ödemli
Masere
Kabuklaşma
Hipergranülasyon
Frajil
Kuru
Eritem
Bül
Selülit
Sütur
6.
ARAÇ VE GEREÇLER
Steril eldiven
Muayene eldiveni
Steril spanç ve ya ped
% 0,9’luk Serum Fizyolojik ve ya Laktatlı Ringer
Perde ve ya paravan
Flaster
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 22
Steril yara örtüsü
Atık poşeti
7.
İŞLEM BASAMAKLARI
Bakıma Yönelik Uygulamalar
İmmobil hastalarda kontrendikasyonu yoksa en az 2 saatte bir planlı şekilde pozisyon
değiştirilmelidir (Havalı yatakta da 2 saatte bir planlı şekilde pozisyon verilmelidir).
Hastaya, doğrudan basınç ülserinin bulunduğu bölge üzerine pozisyon
verilmemelidir.
Yatağın baş kısmı 30 derece veya daha düşük derecede tutulmalıdır.
Sürtünme ve yırtılma kuvvetlerini azaltmak için transfer araçları kullanılmalıdır.
Hastaya pozisyon verilirken çekip sürüklenmemeli, kaldırılmalıdır. Kullanılan
araçlar hastanın altında bırakılmamalıdır.
Tekerlekli sandalyeye bağımlı kişilerde anatomiye uygun pozisyon sağlanmalıdır.
Ağırlık uygun şekilde dağıtılmalı, ayaklar desteklenmeli, tekerlekli sandalyenin
yüksekliği ayarlanmalıdır.
Çarşafların ve kıyafetlerin kırışık ve ıslak olmamasına özen gösterilmelidir.
Yatakların ve tekerlekli sandalyelerin oluşturduğu basıncı azaltmaya yardımcı olan
araçlar (yastıklar, köpüklü pedler, havalı yataklar) kullanılmalıdır.
Terleme, yara drenajı ve inkontinans değerlendirilmeli ve vücudun kuru kalmasına
yönelik önlemler alınmalıdır. Cildi temizlemeli, dışkı ve idrarı toplayıcı araçlar
kullanılmalıdır.
15 dakikada bir basıncı azaltan egzersizler yaptırılmalı, bu yapılamıyorsa saat başı
pozisyon değiştirilmelidir.
Hastanın aktivite düzeyi tolere edebildiği ölçüde arttırılmalıdır.
Hasta gerektiğinden uzun süre sürgü üstünde tutulmamalıdır.
Hastada halka ya da simit şeklinde araçlar kullanılmamalıdır.
Basınç ülserleri üzerine doğrudan ısıtıcı araç ve cihaz ( sıcak su şişesi, ısıtıcı pedler,
yatak ısıtıcıları) uygulanmamalıdır.
Tedaviye Yönelik Uygulamalar
Hastaya yapılacak tüm girişimlerden önce ve sonra eller “El Hijyeni Talimatı”na
göre yıkanır
Eldiven giyilmelidir.
Hastaya işlem hakkında bilgi verilir.
I.Derece Bası Yarası Bakımı:
Pozisyon verme protokolüne göre pozisyonu iki saatte bir değiştirilip, cilt bası yarası
yönünden gözlenir.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 23
Bası yarasının oluştuğu bölgeye göre uygun pozisyon verilerek bası yarası
değerlendirilmeli ve yara bakımı uygulanmalıdır.
Cildin temiz ve kuru olması sağlanır.
Yatak takımları kontrol edilip temiz, gergin, kuru olması sağlanır.
Giysilerinin temiz, kuru, kırışıksız olması sağlanır.
1. derece bası yarasında koruyucu önlemler devam ettirilmelidir.
II. Derece Bası Yarası Bakımı:
Hastanın mahremiyeti için perde veya paravan çekilir. Oda sıcaklığının en az 22 -25
derece olması sağlanır.
2. derece bası yarasında koruyucu önlemler devam ettirilmelidir, pansuman
malzemeleri kullanılabilir.
Hastaya işlem için uygun pozisyon verilir ve bası yarası bölgesi açılır.
Tüm malzemeler önceden steril bir şekilde açılarak hazırlanır.
Yara üstünde daha önceden kapatılmış pansuman varsa pansumanı tespit eden flaster
%0,9 NaCl ile ıslatılıp çıkartılır. Bölge enfeksiyon ve nekrotik doku yönünden
gözlenir.
Muayene eldiveni çıkartılıp steril eldiven giyilir.
% 0,9 NaCl ile bası yarası yıkanır. Yaranın üstü steril spanç ile kapatılıp flasterle
sabitlenir.
III. – IV. Derece Bası Yarası Bakımı:
II. Derece Bası Yarası Bakım protokolleri uygulanır.
3. ve 4. derece bası yaralarında koruyucu önlemler devam ettirilmelidir. Aynı
zamanda yara bölgesi büyüklüğü, nekrotik durumu, drenaj olup olmadığı, yara
çevresi cilt bütünlüğü değerlendirilmelidir.
Antiseptik solüsyon kullanılması gereken akıntılı, enfekte yaralarda öncesinde ve
sonrasında serum fizyolojik veya Laktatlı Ringer ile temizlenmelidir.
Kaviteli ülserlerde irrigasyon yapılmalıdır.
Akıntılı yaralarda, fazla eksudayı emecek ancak yarayı kurutmayacak pansuman
malzemesi kullanılmalıdır. Yara, serum fizyolojik ile temizlendikten sonra uygun
yara bakım ürünü veya kuru steril gazlı bez/ped ile kapatılmalıdır.
Akıntısı olmayan yaralarda yarayı nemli tutacak pansuman malzemesi
kullanılmalıdır. Yara, serum fizyolojik veya Laktatlı Ringer ile temizlendikten sonra
uygun yara bakım ürünü veya nemli steril gazlı bezle kapatılmalıdır.
Bası yarasını temizlerken mümkün olduğunca az miktarda mekanik güç
kullanılmalıdır.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 24
Debridman, enfeksiyon ortamını kaldırmak, iyileşmeyi hızlandırmak ve yaranın
derinliğini değerlendirmek için doktor tarafından yapılması gerekebilir. Debridman
yara üzerindeki ölü dokular kaldırılarak, canlı doku ortaya çıkana kadar yapılmalıdır.
Operasyon planlanırsa hasta preop hazırlanır.
Yara uygun steril yara örtüsü ile kapatılır.
Bası yarası iyileşmesini desteklemek amacıyla uygun beslenmesi sağlanmalıdır. Oral
alımının az ya da hiç olmaması durumlarında hekimin önerisi doğrultusunda enteral
ya da parenteral beslenme ile hastalar desteklenmelidir.
Hasta taburcu edilirken hasta ve yakınlarına yatak yarası oluşumunu önleme ve
bakım ve tedavisi ile ilgili gerekli olan eğitimler verilmelidir.
Eldiven çıkartılıp “El Hijyeni Talimatı”na uygun eller yıkanır.
Bakım sonrasında oluşan atıklar “Tıbbi Atık Yönetimi Talimatı”na göre
toplanmalıdır.
Hemşire tarafından her gün düzenli olarak günde bir defa hastanın bası yarası
bakımının yapılması, derecelendirilmesi ve kayıt işleminin yapılması için bakım
planı hazırlanır ve yapılan bütün değerlendirme ve uygulamalar “Hemşire Gözlem
Formuna” kaydedilmelidir.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 25
1.
AMAÇ: : Bu talimatın amacı, bası yarası oluşma riskinin saptanması ve oluşmuş
yaraların bakımına yönelik standart bir yöntem belirlenmesidir.
2.
KAPSAM: Bu talimat bası yarası oluşma riskinin ve oluşmuş yaranın saptanmasına
yönelik tüm faaliyetleri kapsar.
3.
SORUMLULAR: Bu talimat uygulanmasından ilgili birim hemşireleri sorumludur.
4.
TANIMLAR:
Yara: Fiziksel (dışsal etkenler), kimyasal (yanlış ilaç kullanımı), termal radyasyon
(ısı), cerrahi nedenlere bağlı ya da spontan olarak gelişen doku bütünlüğünün
bozulması olarak tanımlanır.
Kronik Yara: Yedi ile on dört günde iyileşmeyen yaralardır. Bası yaraları, diyabetik
yaralar ve venöz yaralar bu gruptadır.
Bası Yarası: Tek başına basınç ya da yırtılma ile basıncın bir arada sebep olduğu,
genellikle kemik çıkıntılar üzerinde ortaya çıkan lokalize deri ve/veya deri altı doku
hasarıdır.
5.
UYARILAR ve ÖNERİLER
BASI YARASI RİSK BÖLGELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
8- BASI YARASI RİSK DEĞERLENDİRME TALİMATI
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 26
Sırt üstü yatarken basıncın en fazla olduğu bölgeler;
Oksipital bölge
Scapula
Dirsekler
Gluteal bölge
Koksiks
Sakrum
Topuklar
Yan yatarken basıncın en fazla olduğu bölgeler;
Parietal bölge
Kulaklar
Omuz başları
Dirseklerin yan tarafları
Kostaların yan kısımları
İliak çıkıntı
Trokanter bölge
Dizin yan kısımları
Ayağın ve topuğun yan kısımları
Yüz üstü yatarken en fazla bası altında kalan yerler;
Yanak
Çene
Omuz başları
Kadınlarda göğüsler
Erkeklerde cinsel organlar
Dizler
Ayak başparmakları
Ayak bileğinin iç yan kısımları
Yarı oturur durumdayken bası altında kalan yerler;
Koksiks
Sakrum
Diz arkası
Ayaklar (tabanları ya da yan kısımları)
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 27
Şişman hastalarda özellikle bası altında kalan yerler;
Göğüslerin altları
Kalça kıvrım yerleri
Karın bölgeleri
Günlük bakım sırasında ve pozisyon değişimlerinde hasta, risk bölgeleri açısından
değerlendirilir.
RİSK FAKTÖRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Hastaya Bağlı Faktörler
Obezite
Beslenme bozukluğu
Diyabet
Yaşlılık
Zayıflık
Malnütrisyon
Enfeksiyon
Ödem
Anemi
Hipotansiyon
Ng sonda ile beslenme
Hareket kısıtlılığı
Steroid kullanımı
Hipertermi
Hipotermi
Yatağa/sandalyeye bağımlılık
Büyük ameliyat
Travma
Anoreksia
Periferik vasküler hastalık
Kronik hastalıklar (konjestif kalp hastalığı, nefrotik sendrom, karaciğer
hastalıkları)
Kemoterapik ajanlar
Radyasyon tedavisi alma veya radyasyona maruz kalma
Nörolojik hastalıklar
Bilinç düzeyinde azalma, sedasyon, anestezi
Yapılan Girişimler Ve Kullanılan Malzemelere Bağlı Faktörler
Santral kateter
Endotrakeal tüp
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 28
Nazogastrik sonda
İdrar sondası
Traksiyon
Alçı
Atel
Fiziksel tespit
Kompresyon manşonu
Varis çorabı
Bandaj
IV setler
Foley sonda
Su dolu eldiven
Simit
Özel Risk oluşturan durumlar
Entübe hastalarda entübasyon tüpünün dudak kenarına basısını önlemek için
tüp ağız içinde dudağın diğer tarafına tespit edilir. Risk varsa tüp ile dudak
kenarına vazelinli spanç yerleştirilir.
Nazal tüp takılı hastalarda burunda bası yarasını önlemek için tespit bandı
farklı bölgelere uygulanır.
Fiziksel tespit altındaki hastalarda kısıtlama araçlarının bası yarası
oluşturmasına engel olunur.
Non invaziv ventilasyon maskesi takılı olan hastalarda basınç bölgeleri
gözlenir.
BASI YARASI RİSK PUANLAMA
Braden risk değerlendirme aracı ( >5 yaş )
YÜKSEK RİSK: Toplam puan 12 ve altı
ORTA RİSK: Toplam puan 13-14
RİSK YOK: Toplam puan 16 üstü
DUYUSAL ALGI: Basınç ya da rahatsız edici durumları algılama
Tamamen Cevapsız; Bilinç düzeyinde değişiklik veya sedasyon nedeniyle ağrılı
uyaranlara cevabın olmaması veya tüm vücutta ağrıyı hissetmede sınırlı
Sadece Ağrılı Uyaranlara Çok Sınırlı Cevap; Rahatsızlığı dile getirememe yalnızca
inleme/huzursuzluk ile ifade edebilme veya vücudun yarısındaki ağrı/rahatsızlığı hissetme
Sözlü Komutlara Kısmen Cevap; Rahatsızlık veya dönme isteğini dile getirememe
ya da 1-2 extremitede rahatsızlık veya ağrı hissetmede sınırlılık
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 29
Normal Sözel Cevap; Sözel komutları algılamada ağrı, rahatsızlığını dile getirmede sorun
yok
NEMLİLİK: Derideki nemin derecesi
Sürekli Nemli: Ter veya idrarla derinin sürekli nemli olması; hasta çevrilirken, taşınırken
vücudu kurulanmalı
Çok Sık Nemli: Deri sıklıkla nemli fakat her zaman değil; çarşaf her şiftte bir kez
değiştirilmeli.
Ara Sıra Nemli: Deri ara sıra nemli; günde bir kez çarşaf değiştirmek gerekir.
Nadiren Nemli: Deri genelde kuru; rutin aralarla çarşaf değiştirilmeli.
AKTİVİTE: Fiziksel faaliyet derecesi
Yatağa Bağımlı: Sürekli yatakta
Tekerlekli Sandalyeye Bağımlı: Yürüme sınırlı/yok, kendini kaldıramıyor ve/veya
yardımla oturuyor.
Aralıklı Yürüyor: Gün boyunca ara sıra kısa aralarla yardımla/yardımsız yürüyor.
Zamanının çoğunu yatakta/sandalyede geçiriyor.
Sık Yürüyor: Oda içinde /dışında günde en az iki saatte bir yürüyor.
HAREKET: Pozisyon değiştirme derecesi
Tamamen Hareketsiz: Yardımsız pozisyon değiştiremiyor.
Çok Sınırlı/Kısıtlı Hareketli: Vücuduna extremitelerine sınırlı olarak bağımsız pozisyon
değiştirebiliyor.
Hafif Sınırlı/Az Hareketli: Vücudun extremitelerinin pozisyonunu sık sık bağımsız
değiştirebilir.
Sınır Yok/Tam Hareketli: Yardım olmadan her türlü pozisyonu alabiliyor.
BESLENME: Yiyecek alımı
Çok Zayıf: Asla yemeğinin tamamını almıyor, nadiren yemeğinin yarısını yiyor. Günde 2
porsiyondan az protein alıyor. Sıvı az alıyor. Destekleyici sıvı diyet almıyor veya NPO/IV
ile 5 günden fazla besleniyor.
Muhtemelen Yetersiz: Nadiren sunulan yemeğinin tamamını yiyor, genellikle yarısını
yiyor. Yalnızca günde 3 porsiyon alıyor. Genelde verilen diyeti alıyor veya IV sıvı,
diyet/tüple besleniyor.
Yeterli Besleniyor: Öğünlerin çoğunda besinlerin yarıdan fazlasını yer. Günde 4 porsiyon
protein alır. Ara sıra verilen öğünü reddeder. Tüple beslenerek veya TPN alarak beslenme
gereksiniminin çoğu karşılanır.
Mükemmel: Her öğünün çoğunu yer, asla öğün reddetmez. Genel olarak günde 4 porsiyon
ya da daha fazla et ve süt ürünleri tüketir. Bazen öğün aralarında da yer ve gıda desteğine
ihtiyaç duymaz.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü
Yürürlülük Tarihi:
Ocak 2014
Revizyon Tarihi
Revizyon No:
HASTA BAKIM TALİMATLARI
B.E.Ü. 2014
Sayfa 30
SÜRTÜNME VE YIRTILMA
Sorun/Problem Var: Hareket sırasında minimumdan maksimuma kadar yardıma ihtiyaç
duyar. Çarşaf üzerinde kaydırmadan tam kaldırmak mümkün değil. Sık sık yatak veya
sandalyeden aşağıya kayar ve yeniden pozisyon alabilmek için maksimum düzeyde
yardıma gereksinim duyar.
Potansiyel Problem: Zayıf hareket eder veya minimum yardıma ihtiyaç duyar. Hareket
sırasında deri, sandalye, çarşaf ve diğer araçlar üzerinde bir miktar kayabilir. Sandalye
veya yatakta nispeten iyi bir pozisyonda kalabilir, ancak bazen aşağıya doğru kayar.
Problem Yok: Yatak ve sandalyede bağımsız hareket eder ve hareket sırasında tamamen
kalkmak için yeterli kas gücü vardır. Yatakta ya da sandalyede uygun pozisyonunu
sürdürüyor.
T.C.
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi
Dostları ilə paylaş: |