Tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy

Uzluksiz metodik xizmat ko‘rsatishda amalga oshiriladigan vazifalar  
xalq ta’limi tizimida xizmat qiluvchi xodimlarning kasbiy mahoratini 
oshirish va axborotlarga bo‘lgan ehtiѐjlarini o‘rganish va monitoringini olib borish;
ta’lim jaraѐnida pedagoglarning ilmiy, pedagogik, psixologik-, didaktik va 
metodik usullardan foydalanishidagi bo‘shliqlarni aniqlash, to‘ldirish yo‘llarini 
belgilashni muvofiqlashtirishda bevosita malaka oshirish institutlari bilan 
hamkorlikda chora-tadbirlar ishlab chiqish;
Respublika miqѐsida ta’lim tizimidagi pedagog xodimlar haqida, 
shuningdek, ta’lim muassasalarida ilg‘or pedagogik texnologiyalar asosida o‘quvchi 
– ѐshlarga ta’lim-tarbiya beraѐtgan ijodkor, tashabbuskor o‘qituvchi (tarbiyachi)lar 
haqida axborotlar bankini tashkil etish;
ta’lim muassasalaridagi metodik ishlarni o‘rganish va tahlil qilish orqali 
ularning faoliyatini takomillashtirish yo‘llarini aniqlash;
pedagogik (me’ѐriy-huquqiy, ilmiy-metodik, metodik va boshqalar) 
axborot bankini tashkil etish, rahbar hamda pedagog-larni pedagogika, psixologiya, 
metodikaga doir yangiliklar bilan tanishtirib borish;
maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan talablar, umumiy o‘rta ta’lim 
takomillashtirilgan DTS va modernizatsiyalangan o‘quv dasturlari, yangi darsliklar, 
o‘quv-metodik to‘plamlar, video-materiallar, tavsiyanomalar, me’ѐriy hujjatlar bilan 
ta’lim muassasalari hamda pedagoglarni mazmunidan xabardor qilish;
pedagog va rahbarlarning metodik ehtiѐjlarini o‘rganish, ularga 
attestatsiyaga tayѐrgarlik hamda attestatsiya va malaka oshirish kurslari oraliq 
davrida amaliy ѐrdam berish;
o‘quv fanlaridagi yangiliklar, ta’lim-tarbiya ishlari bo‘yicha ilg‘-or 
pedagogik texnologiyalar va ilg‘or ish tajribalarni o‘rganishga, o‘qituvchi 
(tarbiyachi)lar malakasini oshirishga yo‘naltirilgan o‘quv-metodik seminarlarni 
tashkil etish va o‘tkazish; 
ta’lim samaradorligini oshirish, ta’lim-tarbiya jaraѐnini takomillashtirishga 
qaratilgan metodik yo‘riqnomalar, tavsiyalar va dars ishlanmalar ishlab chiqish 
hamda talim muassasalariga etkazish;
ta’lim-tarbiyaga oid tajriba-sinov ishlarini tashkil etish, borishini nazorat 
qilish, xulosalarini o‘rganish, tahlil qilish, umumlashtirish va yuqori tashkilotlarga 
hisobot tayѐrlash. Ta’lim muassasalari bazasida yangi pedagogik texnologiya-larni, 

---

42 
ilg‘or g‘oyalarni aprobatsiyadan o‘tkazish uchun tajriba-sinov maydonchalarini 
tashkil etish va ularga metodik ѐrdam ko‘rsatish;
Davlat ta’lim standartlari, o‘quv dasturi, darslik, metodik va ko‘rsatmali 
qo‘llanmalar, tavsiyalar hamda boshqa metodik materiallarni ilmiy-metodik 
kengashdan o‘tkazish va nashrga tayѐrlash ishlarini tashkillashtirish;
o‘quv jaraѐniga o‘qitishning zamonaviy ilg‘or shakllari, metodlari hamda 
yangi axborot-kommunikativ vositalarini joriy etishda pedagoglarga ko‘maklashish;
Xalq ta’limi vazirligi ko‘rsatmalari asosida o‘quv adabiѐtlari-ni yaratish 
bo‘yicha mualliflar tarkibi tanlovi va o‘quv adabiѐtlari tanlovi hujjatlari loyihalarini 
tayѐrlash, tanlovni tashkil etishda amaliy ѐrdam berish;
belgilangan tartibda O‘zbekistonda ta’lim yo‘nalishida faoliyat 
ko‘rsataѐtgan va boshqa xalqaro tashkilotlar (YUNESKO, YUNISEF va h. k.) bilan 
aloqa o‘rnatish;
ta’lim muassasalarida metodik xizmatga doir ilmiy tadqiqot ish-la-rini 
amalga oshirish;
fan, metodik xizmat ko‘rsatish va malaka oshirishning samaradorligiga 
erishishda hamkorlik faoliyatini uyg‘unlashtirish;
pedagog kadrlarning malaka oshirishini tizimli va mustaqil o‘qishlarini 
tashkil etishda ѐrdam ko‘rsatish;
pedagog va maktabgacha ta’lim muassasalari xodimlarining malakasini 
oshirishda hozirgi zamon ijtimoiy va ilmiy texnika taraqqiѐtiga javob beradigan 
ilg‘or shakllarni, pedagogik texnologiya, innovatsiyalarni ta’limning texnika va 
axborot vositalarini joriy etish;
matbuot orqali ilg‘or tajribalarni, ta’lim sohasidagi yangiliklarni targ‘ibot 
qilish.
Metodik ishlarda seminarlar va seminar-praktikumlarning ahamiyati 
qanday?  
Ta’lim muassasalarida seminar va seminar praktikumlar metodik ishlarni 
tashkil etishning samarali vositasi hisoblanadi. Agar seminar yaxshi tayѐrlangan 
bo‘lsa (mavzusi o‘qituvchilar ehtiѐjlari asosida tanlangan, batafsil reja ishlab 
chiqilgan, ish vaqti optimal belgilangan, o‘qituvchilarning seminar jaraѐnidagi 
vazifalari, ishtiroki anikdashtirilgan bo‘lsa va h.k.), uning natijalari, albatta, yuqori 
bo‘ladi. Seminarlar va seminar-praktikumlar o‘qituvchilarning professional 
mahoratini takomillashtirishga xizmat qiladi. SHuning uchun ham, ular amaliѐtda 
keng qo‘llaniladi. Ta’lim muassasasining ish rejasida seminar- praktikum mavzulari 
belgilanadi, avgust kengashlarida keng muhokama qilinib, batafsil reja ishlab 
chiqilib, tasdiqlanadi. Birinchi mashg‘ulotdaѐq, mazkur rejani o‘qituvchilar javobini 
olishni kutaѐtgan konkret savollar bilan to‘ldirishni taklif etish mumkin. Seminar 2-3 
va undan ham ko‘p mashg‘ulotlardan tashkil topishi mumkin. Mazkur seminarlarda 
interfaol metodlardan keng foydalanib, mavjud muammolar echimi amalga 
oshiriladi, yangi adabiѐtlar bilan tanishtiriladi, ilg‘or tajribalar bilan almashiladi, 
amaliy mashg‘ulotlar bajariladi, hamkasb ishi kuzatiladi va h.k.
Keyingi paytlarda pedagoglar bilan treninglar o‘tkazish amaliѐtga keng joriy 
etilmokda. Ularning asosiy maqsadi — pedagogika va psixologiyaning eng yangi 

---

43 
yutuqlari bilan tanishtirishdan iboratdir. Bunday treninglarni o‘tkazish uning 
tashkilotchilaridan yuqori darajadagi malakani talab etadi. Odatda, treningni 
tayѐrlash va o‘tkazish maxsus tayѐrgarlikdan o‘tgan xodim ѐki muassasa rahbari, 
pedagog va psixolog zimmasiga yuklatiladi.
Trening — bu shaxsning turli psixik sifatlarini (diqqat, xotira, iroda va h.k.) 
mashq qildirish, o‘zini-o‘zi psixofiziologik holatini boshqarish, ma’lumotlarni qabul 
qilish va qayta ishlash, mehnatni tashkil etishning turli usullarini o‘zlashtirish 
bo‘yicha maxsus tanlangan mashqlar tizimidir.
SHunga o‘xshagan mashqlarning muhim ahamiyati — o‘zining xulqiga, 
yurish-turishiga chetdan baho olish, shuningdek, o‘zining harakterini o‘zi 
baholashidir.
Seminarlarda pedagoglarning faolligini oshirish uchun nimalarga ko‘proq 
e’tibor berish lozim?  
Mazkur masala, ayniqsa, bugungi, texnologiyalar jadal rivojlanaѐtgan davrda 
alohida ahamiyat kasb etadi. Quyida biz ta’lim muassasasida metodik tadbirlarni 
tayѐrlash va o‘tkazish jaraѐnida pedagoglar faolligini oshirishning ayrim metodlarini 
keltirib o‘tamiz.
Eng yaxshi pedagoglarga o‘quvchilar bilan ishlash amaliѐtidan konkret 
holatni tavsiya qilish maqsadga muvofiqdir. Pedagog xohlagan sharoitda to‘g‘ri 
qaror qabul qilishni bilishi lozim. Mazkur metod taklif etilgan qator holatlarni chukur 
tahlil etib, asoslangan qaror qabul qilish imkonini beradi. Bu esa, o‘z o‘rnida, taklif 
etilgan holatni har tomonlama va chuqur taxlil qilishni, taqqoslashni hamda qabul 
qilingan qarorni asoslashni talab etadi. Konkret holatlarning to‘rtta turi mavjudligi 
ma’lum.