mikroorganizmlar atmosferdagi azotini o’zlashtirish xususiyatiga ega bo’lsa,
o’simliklarda faqat mineral azotni, hayvonlar esa, barcha
organik azot birikmalarni
o’zlashtiradi. Hayvonlar azotni bexuda sarf qiladi, ular azotni mochevina kislotasi,
mochevina va boshqa azot tutuvchi moddalar sifatida ajratib chiqardi. O’simlik hech
qachon azotli birikmalarni bexuda ajratib chiqarmaydi, ularni
reutilizatsiya qilganda
ham azotsiz moddalarga almashtrib reutilizatsiya qiladi. O’simlikni yashash muhitida
azot yetishmasa uni o’sishi sekinlashadi, yon novdalarni paydo bo’lishi susayadi,
donlilarni chaylanishi kechkadi
va barglari maydalashib qoladi, ildizlar ham
shoxlanmaydi. Azot tanqisligi erta boshlansa, barglari och-yashil tusga kirib, xlorofill
sintezi sekinlashadi. Azot tanqisligi uzoq davom etas,
oqsillarni gidrolizlanishi,
xlorofillarni parchalanishi tezlashadi, birinchi navbatda yetilgan barglardan yosh
barglarga erigan moddalarni oqimi pasayadi. Azotni tanqisligi vegetativ o’sishni va
urug’ni erta yetilishiga olib keladi. Azot tabiatda keng tarqalgan elemen hisoblanadi.
S.N.Vinogradskiy tuproq tarkibida bo’lib o’tadigan
biologik jarayonlarni
o’rganishda keng miqyosda ilmiy ishlar olib borgan va u tuproq mikrobiologiyasi
fanini asoschilaridan hisoblanadi. Xozirda ma’lum bo’ldiki, tuproqda turli tuman
mikroorganizmlar oziqlanib hayot kechiishi aniqlangan.
Dostları ilə paylaş: