20.
R r harfi rahmat, rohat, orom, doira, bor, diyor kabi so‘zlarda til oldi ovozdor
titroq, undoshni ifodalash uchun yoziladi.
21.
L l harfi lola, loyiq, la’l, iloj, mahal kabi so‘zlarda sirg‘aluvchi ovozdor yon
undoshni ifodalash uchun yoziladi.
22.
N n harfi :
1) non, nomus; ona, tana; bilan, tomon kabi so‘zlarda
til oldi ovozdor burun
undoshini ifodalash uchun yoziladi;
2) shanba, yonbosh, jonbozlik; yonma-yon, ko‘rinmaslik kabi so‘zlarda
n
tovushi ba’zan
m aytilsa xam,
n yoziladi.
23.
G g harfi gul, go‘zal; ega, gugurt; teg, eg kabi so‘zlarda til oldi jarangli
portlovchi undoshni ifodalash uchun yoziladi.
24.
K k harfi ko‘l, ko‘ylak; uka, moki; tok, bilak kabi so‘zlarda til orqa jarangsiz
portlovchi undoshni ifodalash uchun yoziladi.
25.
Y y harfi yo‘l, yigit, yetti, yaxshi, yoz, yulduz; tuya, dunyo, tayyor; soy, tuy
kabi so‘zlarda til o‘rta sirg‘aluvchi undoshni ifodalash uchun yoziladi.
26.
Ng ng harflar birikmasi yangi, ko‘ngil, dengiz, singil, keling, bordingiz;
tong, ming, teng kabi so‘zlarda til orqa ovozdor burun
tovushini ifodalash uchun
yoziladi.
27.
Q q harfi qizil, qimiz, qirq, haqiqiy, aql kabi so‘zlarda chuqur til orqa
jarangsiz portlovchi undoshni ifodalash uchun yoziladi.
28.
G‘ g‘ harfi g‘oz, bag‘ir, tog‘ kabi so‘zlarda
chuqur til orqa jarangli
sirg‘aluvchi undoshni ifodalash uchun yoziladi.
29.
X x harfi xabar, xo‘roz, xohish, xushnud, baxt, axborot, mix kabi so‘zlarda
chuqur til orqa jarangsiz sirg‘aluvchi undoshni ifodalash uchun yoziladi.
30.
N h harfi hosil, hamma, bahor; isloh, nikoh kabi so‘zlarda jarangsiz
sirg‘aluvchi bo‘g‘iz undoshini ifodalash uchun yoziladi.
31. Yonma-yon keladigan undoshlarning imlosi:
1) baland,
Samarqand, poyezd; do‘st, past, artist, g‘isht kabi so‘zlarda
d, t
tovushi ba’zan aytilmasa ham, yoziladi;
2) metall, kilogramm, kilovatt, kongress kabi o‘zlashma so‘zlar
oxirida bir
undosh aytilsa ham, ikki harf yoziladi. Lekin bunday so‘zga xuddi shu tovush bilan
boshlanadigan qism qo‘shilsa, so‘z oxiridagi bir harf yozilmaydi: metall + lar = metallar,
kilogramm + mi = kilogrammi kabi.
32. ’
— tutuq belgisi:
1) a’lo, ba’zan, ma’yus, ta’zim; ra’y, ta’b; e’lon, e’tibor, e’tiqod, me’mor,
ne’mat, she’r, fe’l; Nu’mon, shu’la kabi o‘zlashma so‘zlarda
unlidan keyin shu unli
tovushning cho‘ziqroq aytilishini ifodalash uchun qo‘yiladi; mo‘jiza, mo‘tadil, mo‘tabar
kabi so‘zlarda
o‘ unlisi cho‘ziqroq aytilsa ham, tutuq belgisi qo‘yilmaydi;
2) in’om, san’at, qat’iy, mas’ul kabi o‘zlashma so‘zlarda unlidan oldin shu unli
oldingi undosh tovushdan ajratib aytilishini ifodalash uchun qo‘yiladi.
Dostları ilə paylaş: