Паша Ибиш оьлу Сяфяров

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
17 
Ə. Əzizbəyov, Ə. Ş. Şıxəlibəyli, R. N. Abdullayev və b. ). Eyni 
zamanda Az
ərbaycan Neft Elmi-Tədqiqat və Lahiyə İnstitutunda 
v
ə onun tərkibində fəaliyyət göstərən mikrofauna laboratoriyası 
t
əşkil olunur (B. E. Livental, C. İ. Cəfərov və b. ) və burada təcili 
t
əyinatlar aparılırdı.
XX 
əsrin ikinci yarısından başlayaraq Xəzər dənizində geoloji-
k
əşfiyyat işləri və neft istehsalı sürətlə artır. Neft daşları, 
Qumdaşı, Pirallahı adası və b. neftli-qazlı strukturların kəşf 
edilm
əsində geoloqlardan Ə. Ə. Yaqubov, A. T. Əliyev, F. İ. 
S
əmədov və b. böyük rolu olmuşdur. Azərbaycanda 
karbohidrogen yataqlarının öyrənilib, inkişaf etdirilməsi 
sah
əsində 1994-cü ilin sentyabr ayında Azərbaycan 
Respublikasının Prezidenti cənab H. Ə. Əliyevin rəhbərliyi 
altında bağlanan “Əsrin müqaviləsi” mühüm iqtisadi əhəmiyyət 
k
əsb edir. Qısa müddətdə Çıraq, Azəri, Kəpəz yataqları sınaqdan 
çıxaraq istismara verildi, terminallar quruldu. Hasil olan neft 
Bakı-Ceyhan, Bakı-Novorossiysk və Bakı-Subsa neft kəmərlərilə 
xarici bazara çıxarılır.
M
əlum olduğu kimi, Azərbaycan zəngin karbohidrogen 
ehtiyatlarına malik olmaqla yanaşı, bollu filiz yataqları 
m
ənbəyidir. Azərbaycanda dəmir, mis, qurğuşun və s. filizlərin 
olması eramızdan əvvəlki dövrlərdə səyyah, tarixçi, 
coğrafiyaşünaslara məlum idi. XIV-XV əsrlərdə yunanlar uzun 
m
əsafə qət edərək, Böyük Qafqaz dağlarının cənub yamacında, 
Kiçik Qafqazın şimal-şərq hissəsində mis, dəmir və s. əritmək 
m
əqsədilə sobalar quraşdırmışlar. XVIII əsrin sonunda Rusiyadan 
g
ələn məmurlar, təbiətşünaslar: Musin-Puşkin, Eyxvald və b. 
Qazax rayonunda qızıl, Daşkəsəndə dəmir, Zəylikdə alunit 
filizl
ərinin olması barədə məlumatlar verirlər. XIX əsrin 
ortalarından başlayaraq H. V. Abix, F. Frex, Q. Arthaber və b. 
t
ərəfindən Respublikanın ayrı-ayrı mahallarının geoloji xəritələri 
t
ərtib olunur. XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycanın 
faydalı qazıntı yataqlarının öyrənilməsində canlanma hiss olunur. 
Bu dövrd
ə əsasən Rusiyadan gələn geoloqlar fəaliyyət göstərirlər. 

---