Ызбекистон республикаси
Kasblarga qo’yiladigan psixofiziologik talablarni anio’lashda ilmiy
Yüklə 1,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XUSUSIYATLARINI ANIQLASH HAMDA TA`LIM JARAYONIGA TADBIQ QILISH
|
3. Kasblarga qo’yiladigan psixofiziologik talablarni anio’lashda ilmiy
pedagogik tadqiqotlarni amalga oshirishning mantiqiy ketma-ketligi qanday? A) tadqiqot farazi hamda izlanish materiallaridagi g`oyalarini o’rganish va ishlab chiqish mantiqi va metodlari, yangi g`oyani ro’yobga chiqarish bosqichlari hamda ilmiy pedagogik tadqiqot B) tadqiqot farazi va ishlab chiqish mantiqi va metodlari, yangi g`oyani ro’yobga chiqarish bosqichlari hamda ilmiy pedagogik tadqiqot 77 C) tadqiqot farazi hamda izlanish materiallaridagi g`oyalarini o’rganish va ishlab chiqish mantiqi, yangi g`oyani ro’yobga chiqarish bosqichlari hamda ilmiy pedagogik tadqiqot D) tadqiqot farazi hamda izlanish materiallaridagi g`oyalarini o’rganish va ishlab chiqish mantiqi va metodlari, ilmiy pedagogik tadqiqot § 7. KASBGA YO’NALTIRISHDA MEHNAT RESURSLARINI HUDUDIY XUSUSIYATLARINI ANIQLASH HAMDA TA`LIM JARAYONIGA TADBIQ QILISH 78 O’zbekistonda bozor munosabatlariga o’tishning o’z modelini, ya`ni islohotlarni ravon va bosqichma-bosqich amalga oshirishga asoslangan modeli ishlab chiqilgan. U ko’pchilik mamlakatlarning bozor munosabatlariga keskin o’tishi va davlatning iqtisodiyotga minimal aralashuviga asoslangan modelidan, shuningdek minimal darajada iqtisodiyotni demokratlashtirish bilan davlatning iqtisodiyotga minimal aralashuviga asoslangan modelidan farq qiladi. O’zbekiston modeli iqtisodiy masalalarda davlatning faol ishtirok etishi zarurligi va bozor hamda demokratik o’zgarishlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish kontseptsiyalariga asoslanadi. O’zbekistonda davlatga bir vaqtning o’zida bosh isloxotchilik va jamiyat ijtimoiy xayotining barqarorligini ta`minlovchi hamda kafolatlovchi bosh rol berilgan. Respublikada davlatning roli bozor iqtisodiyotini rivojlantirishda ham, shuningdek iqtisodiy o’zgarishlarning salbiy oqibatlaridan aholini muhofaza qilishda ham ko’zga tashlanmoqda. Kuchli ijtimoiy siyosat o’tish davrida bosh masalalardan biri deb e`lon qilingan. Islohotning birinchi bosqichi uchun aholini ijtimoiy muhofaza qilishga ajratilgan harajatlar miqdori respublika byudjetining deyarli uchdan bir qismini tashkil etdi. Biroq bozor tomon siljigan sari ushbu muxofazaning mexanizmlari va nufuzi o’zgarmoqda. har bir konkret davr uchun o’zgaruvchan iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda ijtimoiy moslashuv choralari qayta ko’rib chiqildi. Bu sohadagi kelajak strategiyasi aholini ijtimoiy muhofaza qilishning keng qamrovli tizimidagi, ijtimoiy kafolatlarni tizimiga asta-sekin o’tishi, shuningdek aholini davlat dotatsiyalari va subsidiyalari olishdan, xususiy biznes sohasida daromadlar olish imkoniyatlariga yo’naltirish ko’zda tutiladi. Islohot boshlangandan buyon o’tgan davr ichida O’zbekiston aholisi 2700 ming kishiga (12,9 %) ko’paydi. Umumiy o’sishning deyarli to’rt qismi qishloq aholisiga to’g`ri keladi, uning solishtirma og`irligi 59,9 % dan 62,1 % ga o’sdi. Andijon, Qashqadaryo, Samarqand va Surhodaryo viloyatida 70 % ni tashkil etadi. Qolgan viloyatlarda 50 % dan 69 % gacha o’zgarib turadi. Respublikada ayollar soni erkaklar soniga nisbatan 101,7 % tashkil etadi. 79 90 yillarda o’sish sur`ati pasaydi, ko’payish yuqoriligicha qoldi. Tug`ilish ko’rsatkichi ham pasaymoqda. 1997 yil 26% tashkil etdi. 1996 yili ko’zda tutilgan iqtisodiy o’sish demografik tendentsiyalarning o’zgarishi ham o’z ta`sirini ko’rsatdi. SHahar aholisi o’sish sur`ati ko’payib, qishloqniki pasaya bordi. Tashqi migratsiya qisqardi, nikohlar soni o’sa boshladi. Orolbo’yi regionining og`ir ahvolda ekanligini ta`kidlash joiz. Ekologik omilning salbiy ta`siri ilgari faoliyat ko’rsatgan ishlab chiqarish turlarini hamda ish o’rinlarini qisqartirishga olib kelmoqda, chunki dengizning mavjudligi bilan bevosita bog`liq bo’lgan mazkur ekosistema uchun an`anaviy hisoblangan hunarmandchilik va boshqa tarmoqlar yo’qolib bormoqda. 1997 yili regionning mehnat birjasida 6,1 ming kishi ro’yxatga olingan. 1997 yilning oxirida O’zbekistonda mehnatga layoqatli yoshdagi aholining solishtirma salmog`i 49,5% ni (11,4 mln.kishi), 16 yoshgacha bolalar va o’smirlar – 42,8% ni (9,9 mln.kishi) nafaqa yoshdagi shaxslar 7,7 % ni (1,8 mln. kishi)ni tashkil etdi. YOshlarning 9 yillik maktabdan so’ng kasb-hunar kollejlari va akademik litseylarda 3 yil ta`lim olishlari majburiy belgilanganligi, mehnatga layoqatsiz yoshni 18 yoshga olib keldi. Bu o’z navbatida mehnat bozoridagi vaziyatni birmuncha kamaytirishi mumkin. 1997 yilda mehnatga layoqatli fuqarolar soni 1991 yilga nisbatan 1592.1 ming kishiga (15,7 %) o’sgan. Bu o’sishning yarmidan ko’prog`i (863,1%) oxirgi 3 yilga to’g`ri keladi. Bundan vaziyat xozirgi kunda mehnat bozorida ba`zi bir keskinliklarni, kadrlar tayyorlash sohasi uchun esa qo’shimcha vazifalarni keltirib chiqaradi. Respublikamizda mehnatga layoqatsiz yoshdagi shaxslar sonining katta miqdorda ekanligi, daromadlar, samarali bandlik, ijtimoiy sug`urta kafolatlarini ta`minlashga asoslangan, kuchli ijtimoiy siyosat olib borish zarurligini belgilab berdi. Bu borada bolalarni bo’sh vaqtlarida turli faoliyatlarga jalb qilib, ularni ko’rgazmalarga, muzeylarga borishni tashkil qilib, ota-onalar o’z farzandlarini oila sharoitidan kelib chiqqan holda qavmu-qarindoshlar, amaki-tog`alar, amma-xolalar, aka-ukalar, opa-singillar hamda mahalla-qo’shnilarni mehnat-kasblari bilan tanishtirishlari lozim. SHu bilan oiladagi o’g`il-qizlar, o’z kuchlarini va qiziqishlarini 80 hisobga olgan holda mavjud ishlarni ―sinab ko’rish‖ tamoyiliga binoan bajarishlari maqsadga muvofiqdir. Yüklə 1,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|