Oziq-ovqat maxsulotlari texnologiyasi

Kolbasa mahsulotlari. Koramol, cho‘chqa, kamdan-kam qo‘y, ot, uy 
parrandalarining go‘shti, kuyon, shuningdek, cho‘chqa yog‘i, ba’zan boshqa 
turdagi hayvon yog‘lari kolbasa ishlab chiqarishda asosiy xomashyo bo‘lib xizmat 
kiladi. CHo‘chqaning yog‘siz, kam yog‘li va yog‘li go‘shtidan foydalaniladi. 
YOg‘siz cho‘chqa go‘shti — bu faqat muskul tukimalaridan iborat go‘shtdir; kam 
yog‘liligida 30—35% i va yog‘liligida esa uning 50% dan ko‘prori yog‘dan 
iboratdir. 
Kolbasa tarkibida uning turi va sortiga qarab kalla-pochalar, tarkibidan 
oqsil-fibrin olib tashlangan kon, sariyog‘, tuxum, sut, burdoy uni, kraxmal, yorma, 
ta’m berish uchun esa—tuz, kora va xushbuy murch, kand, muskat yonrori, lista 
marzi, kalam-pirmunchoq, kardamon, sarimsoq piyoz, konyak, ba’zi vinolar 

---

(kagor, modera) bo‘ladi. Go‘shtning rangini saqlash uchun qiyma-ga selitra 
qo‘shiladi. 
Kolbasani tayyorlash: go‘shtni tayyorlash, tozalash, chopish, dastlabki 
turra
щ, tuzlash, go‘shtning etilishi, qiyma qilish, qiymani pustga tikish, borlash, 
chuktirish, kovurish, pishirish, dudlash va quritish kabi operatsiyalarni uz ichiga 
oladi. 
Go‘shtni tayyorlash uni dastlab suyakdan ajratishdan iborat. Go‘shtni 
tozalashda undan kemirchak, yog‘, kon tomirlari va bi-riktiruvchi tukimalar olib 
tashlanadi. SHu tarika tayyor qilib qo‘yilgan go‘sht uch sortga: oliy, 1-va 2-
sortlarga ajratiladi. Oliy sortdagi go‘shtda biriktiruvchi tukima bo‘lmasligi lozim; 
1-sortda esa u 6% dan va 2-sortda—20% dan ortik bo‘lmasligi lozim. Sof 
kolbasa go‘shti bo‘lak-bo‘lak qilib turraladi va qaynatiladigan hamda chala 
dudlanadigan kolbasalar uchun 3 dan 4°S xaroratgacha ikki-uch sutka davomida, 
dudlanadigan kolbasalar uchun besh-etti sutkagacha saqlab etiltiriladi. Ana shu 
muddat davomida go‘sht etiladi, yopishkoq bo‘ladi, bu esa qiymani pustga zich 
qilib tikish imkonini beradi. Etilgan go‘sht yirik go‘sht maydalagich (myasorubka) 
da maydalanadi, kutter deb ataluvchi maxsus mashinada ishlov beriladi. Go‘shtni 
maydalash darajasi qiyma tayyorlanayotgan kolbasa turi va sortiga borlik. Sungra 
qiyma maydalangan yog‘ va xar bir turdagi kolbasa uchun retsepturada 
ko‘rsatilgani buyicha dorivor-lar bilan aralashtiriladi. Qiyma pustga maxsus 
mashinalar yordamida tikiladi. Qiyma kanchalik zich takilsa, kolbasaning sifati 
shunchalik yukori va saqlashga ham shunchalik chidamli bo‘ladi. Kolbasa 
batonlari kanop bilan borlanadi, qiymasining chukib, zichlanishi uchun bir necha 

---

soat ilgaklarga osib qo‘yiladi. Qiymani cho‘ktirishgacha bo‘lgan barcha 
operatsiyalar hamma gruppadagi kolbasalar uchun umumiydir. Ular bir-biridan 
faqat eng sunggi turtta operatsiyadan kaysi biri amalga oshirili-shiga qarab farq 
kiladi.
Barcha kolbasa mahsulot-lari qo‘yidagi gruppalarga bo‘linadi: qaynatilgan 
kolbasalar, sosiskalar va sardel-kalar; qiymali va liver kolbasalar; go‘sht nonlari; 
pash-tetlar; zelslar; studen; chala dudlangan va dudlangan kolbasalar.
Bu mahsulotlar xomashyosi, tayyorlash usuli va tashki be-zalishlariga 
qarab bir-biridan farq kiladi. 
Qaynatilgan kolbasalarni tayyorlash jarayonida kovuriladi va qaynatiladi. 
Batonlarning yuronligiga qarab, bu kolbasalar 65—110°S xaroratda yarim soatdan 
to ikki soatgacha kovuriladi. Kovurish jarayonida pustidagi mayda teshikchalar 
berkiladi. qiyma esa yog‘ochning tula yonmasligi natijasida kerakli rangga kiradi, 
uziga xos ta’m va xushbuy hid xosil kiladi. Sungra kolbasalar 10—15 minutdan to 
2,5 soatgacha 70-85°S xaroratda to batonning ichki xarorati 68°S ga etguncha 
qaynatiladi.