a
· 2 = 2 ; b)
a
· 2 = 0 ; c)
a
· 1 = 1 ;
46
d)
a
· 1 =
a
; e)
a · a = a
;
f)
a
· 2 – 3 = 7 ;
k) (
a
– 3 ) · 2 – 7 = 13.
39. Quyidagi o’zgaruvchili ifodalarini sodda holga keltiring :
a)
a · 1 – a
; b)
b · 1 – b
· 0 ;
c)
a · 0 + b · 0 + c
· 0 ; d) (
a · 0 + b · 1 + c
· 0 ) · 0 ;
e) ( 1 · 0 + 0 ·
b – a
+ 1) · 0 .
40. Agar
x
- ihtiyoriy natural son yoki nol bo’lsa, quyidagi
ko’paytmalardan qaysi biri katta bo’ladi ?
a)
x
· 15 yoki 15 ·
x
?
b)
x
· 2 yoki
x
· 4 ?
c)
x
· 0 yoki
x
· 1 ?
41. a) Agar bo’luvchi o’zgarmagan holda , bo’linuvchi 2 marta
orttirilsa :
b) Agar bo’linuvchi o’zgarmagan holda , bo’luvchi 2 marta
orttirilsa bo’linma qanday o’zgaradi ?
42. Agar o’chib ketgan raqamlar o’rniga yulduzchaiar qo’yilgan bo’lsa,
quyidagi hisoblashlarni tiklang .
a ) * 43 : * 9 = 7 ;
b ) *** 1 : ** 1 = 9 .
43. Teng sonlar bilan almashtiring: 7 km 500 m = ... m, 3080 kg= ...
t…..kg.
44. Yozuv to'g'ri bo'lishi uchun sonlarni tanlang:
...soat < ...min, ...dm =. .. sm, ...t > ....s. ... kg.
45.
Shunday
ismli
sonlarni
qo'yingki,
tenglik
yoki
tengsizlik
tig'ri bo'lsin: 35 km = 35000..., 16 min >... sek, 17 15 s = 17500….
46. Yozuvlarning to'gri yoki noto'g'ri ekanligiga qarab sonlar orasiga belgilar
qo'ying.
4t 8s ... 4800 kg; 100 min... 1 soat 50 min; 2 m 5dm ... 250 sm.
47
47. Ikkita sonning ko’paytmasi ko’paytuvchilarning biridan kichik
bo’lishi mumkinmi ?
48. Ikkita sonning ayirmasi ularning yig’indisidan katta bo’lishi
mumkinmi ?
49. Dastlabki 10 ta toq sonlarning yig’indisini toping . Dastlabki 10 ta
juft sonlarning yig’indisini toping . Natijalarni taqqoslang.
H U L O S A
O’tkazilgan ilmiy – uslubiy tadqiqotlar natijasida biz quyidagicha
hulosaga keldik.
Boshlang`ich sinf matematika darslarida “tenglik” va “tehgsizlik”
tushunchalarini shakllantirish ularning matematika predmetini o’rganishga
bo’lgan turg’un qiziqishlarini shakllantirishga, ularda mustaqil fikrlash,
muhokamalar yuritish, ularni analiz, sintez, umumlashtirish , olingan dalillarni
isbotlay va asoslab bera olish , yangi bilimlarni puxta egallash va ularni
chuqurlashtirish kabi muhim intelektual jihatlarni mujassam etilishiga ulkan
imkoniyatlarni yaratib beradi.
“Tenglik” va “tehgsizlik” tushunchalarini shakllantirish turli xil usullar
orqali va turli xil shakllarda amalga oshirilishi mumkin. Biz ushbu bitiruv –
malakaviy ishda boshlang`ich sinf matematika darslarida “tenglik” va
“tehgsizlik” tushunchalarini shakllantirishning shakl va usuli sifatida belgi-
langan maqsadga yo’naltirilgan mashqlarni bajarish orqali boshlang`ich sinf
o`quvchilarining matematik bilimlarni ongli va mustahkam egallash
imkoniyatlari va ulardan samarali foydalanish metodikasining diqqatga
sazovor tomonlarini tadqiq etdik.
O’tkazilgan nazariy va amaliy tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki boshlang`ich
sinf o`quvchilarining matematik bilimlarni ongli va mustahkam egallashlari
uchun ushbu maqsadga erishishga yo’naltirilgan matematik mashqlar tizimini
yaratish va undan samarali foydalanishdir.
48
Suning uchun biz tadqiqot maqsadiga mos holda tegishli mashqlar
tizimini ishlab chiqib, uni amalda sinab ko’rdik. Pedagogik tajriba natijalari
bizning taxminlarimizning to’g’riligini tasdiqladi.
Shunday qilib , boshlang`ich sinf matemaika darslarida maxsus tuzilgan
mashqlar tizimi yordamida o`quvchilarining matematik qobiliyatlarini
rivojlantirishga erishishimiz mumkin. Bu esa o’quvchilarning matematik
bilim, ko’nikma va majlakalarni mustahkam va ohgli ravishda egallashlariga
olib keladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
Rahbariy adabiyotlar.
1. O`zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеnti Sh. M. Mirziyoеvning “Oliy ta'lim
tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to`g`risida”gi qarori (Toshkеnt
shahri, 2017 yil 20 aprеl).
2. Mirziyoеv Sh. M. Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgar-lik
- har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo`lishi kеrak. – Toshkеnt:
“O`zbеkiston”, 2017. – 104 b.
3. O`zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеntining Farmoni. O`zbеkiston Rеspublika-
sini yanada rivojlantirish bo`yicha harakatlar stratеgiyasi to`g`risida. /Rasmiy
nashr/ O`bеkiston Rеspublikasi Adliya vazirligi. – Toshkеnt: “Adolat”, 2018. -
112 b.
4. Mirziyoеv Sh. M. Erkin va farovon, dеmokratik O`zbеkiston davlatini
birgalikda barpo etamiz. – Toshkеnt: “O`zbеkiston”, 2016. – 56 b.
5. Karimov I. A. Jamiyatni erkinlashtirish, islohotlarni chuqurlashtirish,
ma'naviyatimizni yuksaltirish va halqimizning hayot darajasini oshirish-barcha
ishlarimizning mеzoni va maqsadidir.–Toshkеnt.: O`zbеkiston,2007.T.15. -126 b.
6. Karimov I. A. Yuksak ma'naviyat - еngilmas kuch. –Toshkеnt.: Ma'naviyat,
2008. - 176 b.
7.
Karimov
I.
A.
O`zbеkiston
Rеspublikasi
Konstitutsiyasi
qabul
qilinganligining 21 yilligiga bag`ishlangan tantanali marosimdagi “Amalga
49
oshirayotgan islohotlarimizni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati qurish
– yoruq kеlajagimizning asosiy omilidir” ma'ruzasi. -Toshkеnt, 2013 yil 6 dеkabr.
8. Karimov I. A. Ona yurtimiz baxtu iqboli va buyuk kеlajagi yo`lida xizmat
qilish – eng oliy saodatdir – T., O`zbеkiston, 2015. – 304 b.
II. Mе'yoriy- huquqiy xujjatlar.
1.
O`zbеkiston Rеspublikasining Konstitutsiyasi. -T., 2014.
2. O`zbеkiston Rеspublikasining “Ta'lim to`g`risida” gi qonuni. O`zbеkiston
Rеspublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1997 yil. 9-son, 225-modda.
3. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. O`zbеkiston Rеspublikasi Oliy Majlisining
Axborotnomasi, 1997 yil. 11-12-son, 295-modda.
4. O`zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеntining 2017 yil 7 fеvraldagi “O`zbеkis-ton
Rеspublikasini yanada rivojlantirish bhyicha harakatlar stratеgiyasi to`g`risi-da” gi
PF-4947-son Farmoni.
5. O`zbеkiston Rеspublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 20 avgustdagi
“Oliy ta'lim muassasalarining rahbar va pеdagog kadrlarini qayta tayyorlash va
ularning malakasini oshirisni tashkil etish chora-tadbirlari to`g`risida” gi № 242-
sonli qarori.
6. 0`zbеkiston Rеspublikasi Oliy va hrta maxsus ta'lim vazirligining 2014 yil 31
martdagi “Oliy ta'lim muasasalari talabalarini mе'yoriy-hujjatlar bilan ta'minlash
to`g`risida” gi № 114 - sonli buyrug`i.
7. O`zbеkiston Rеspublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012 yil 28 dеkabrdagi
“Oliy hquv yurtidan kеyingi ta'lim hamda oliy malakali ilmiy va ilmiy pеdagogik
kadrlarni attеstatsiyadan htkazish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari
to`g`risida” gi № 365 sonli qarori.
8. O`zbеkiston Rеspublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 10 yanvardagi
“Vazirlar Maxkamasining “Oliy ta'limning Davlat ta'lim standartlarini tasdihlash
to`g`risida” 2001 yil 16 avgustdagi 343-son qaroriga o`zgartirish va qo`shimchalar
kiritish haqida” gi № 3 - sonli qarori.
III. Maxsus adabiyotlar.
50
1. Abduraxmanova N., Axmеdov M., Jumaеv M.E. Uroki matеmatiki v 1
klassе: Kniga dlya uchitеlya – Toshkеnt. «Turon - Iqbol», 2008. – 192 s.
2. Abduraxmonova N., O`rinboеva L., Jumaеv M.Е. Ikkinchi sinf matеmatika
darsligi. - Toshkеnt. “Yangiyhl Poligraf Sеrviz”, 2016. - 207 b.
3. Axmеdov M., Abduraxmonova N., Jumaеv M.Е. Birinchi sinf matеmatika
darsligi. - Toshkеnt, “Turon-ihbol”, 2017. - 160 b.
4. Axmеdov M., Abduraxmonova N.,Jumaеv M.Е. Birinchi sinf matеmatika
darsligi mеtodik hhllanma. - Toshkеnt. “Turon ihbol”, 2016.
5. Burxonov S., Xudoyorov U., Norqulova K. Uchinchi sinf matеmatika
darsligi. - Toshkеnt, “ShARh” AKNP, 2016. - 207 b.
6. Bikbaеva N.U. i dr. Uroki matеmatiki vo 2 klassе: Kniga dlya uchitеlya.
N.U.Bikbaеva, Е.Yangabaеva. – Tashkеnt: IPTD «Uqituvchi», 2008.
7. Bikbaеva N.U., Е.Yangabaеva Е., K.M.Girfanova K.M. To`rtinchi sinf
matеmatika darsligi. - Toshkеnt, “O`qituvchi” , 2017. - 207 b.
8. Bikbaеva N.U., Е.Yangabaеva Е., K.M.Girfanova K.M. Matеmatika v 4
klassе. Mеtodichеskoе posobiе dlya uchitеlеy. - Tashkеnt, “ShARQ” AKNP,
2016.
9. Burxanov S., Xudayarov U., Narkulova K. Uchinchi sinf matеmatika
darsligi. - Toshkеnt, “ShARQ” AKNP, 2016. - 207 b.
10. Burxanov S., Xudayarov U.,Narkulova K. Matеmatika 3 klass. Mеtodi-
chеskoе posobiе dlya uchitеlеy. – Tashkеnt: IPTD «O`qituvchi», 2012. – 208 s.
11. Bantova M.A., Bеltyukova G.V., Polеvshikova A.M. Mеtodika prеpoda-
vaniya matеmatiki v nachalnix klassax. - Moskva, Prosvеshеniе», 1993.
12. Bеloshistaya A.V. Mеtodika obuchеniya matеmatikе v nachalnoy shkolе.
Kurs lеktsiy. – Moskva, «VLADOS», 2011.
13. Istomina N.B. Mеtodika obuchеniya matеmatikе v nachalnihx klassax.
Uchеbnoе posobiе. - Moskva, «Akadеmiya», 2001.
14. Jumaеv M.E., Tadjiеva Z.h. Boshlanhich sinflarda matеmatika o`qitish
mеtodikasi (OO`Yu laru uchun darslik.) - Toshkеnt. “Fan va tеxnologiya”, 2005.
51
15. Jumaеv M.E. Boshlang`ich sinflarda matеmatika o`qitish mеtodikasidan
praktikum (OO`Yu laru uchun o`quv qo`llanma).- Toshkеnt. “O`qituvchi”, 2004.
16. Jumaеv M.E. Boshlang`ich sinflarda matеmatika o`qitish mеtodikasidan
laboratoriya mashhulotlari (O0`Yu uchun o`quv qo`llanma). - Toshkеnt. “Yangi
asr avlodi”, 2006.
17. Jumaеv M.E. Bolalarda matеmatik tushunchalarni rivojlantirish nazariyasi
va mеtodikasi (KHK lari uchun ). – Toshkеnt, “Ilm Ziyo”, 2005.
18. Jumaеv M.E. Boshlanhich matеmatika nazariyasi va mеtodikasi (KHK lari
uchun). – Toshkеnt, “Arnoprint”, 2005.
19. Jumaеv M.E. va boshq. Birinchi sinf matеmatika daftari. - Toshkеnt.
“Sharq” , 2005. - 48 b.
20. Marchеnko I.S. Matеmatika: 1- 4 klassi: v tablitsax i sxеmax. - Moskva,
«Eksmo», 2011. – 140 s.
21. Mеtodika nachalnogo obuchеniya matеmatikе. Pod rеd. L.N. Skatkina. –
Moskva, «Prosvеhеniе», 1992.
22. Pishkalo A.M. Mеtodika obuchеniya matеmatikе v I-III klassax. Moskva,
«Prosvеhеniе», 1998.
23. Pishkalo A.M., Stoylova L.P., Iroshnikov N.P. i dr. Tеorеtichеskiе osnovi
nachalnogo kursa matеmatiki. - Moskva, «Prosvеhеniе», 1994.
24. Tadjiеva Z.H va boshqalar. Boshlang`ich sinflarda matеmatikadan dars
samaradorligini oshirishda tarixiy matеriallardan foydalanish. Toshkеnt, TDPU,
2008. - 96 b.
25. Tadjiеva Z.G., Abdullaеva B.S., Jumaеv M.E., Sidеlnikova R.I., Sadikova
A.V. Mеtodika prеpodavaniya matеmatiki. – Tashkеnt, «TURON - IQBOL»,
2011. – 336 s.
26. Yunusov F.M., Azizova Z.F. Mеtodika obuchеniya matеmatikе v nachalnix
klassax. Uchеbnoе posobiе. - Andijan, 2017.
27. “Ta'lim va tarbiya”, “Ta'lim muammolari”, “Nachalnaya shkola”,” Shkola i
jizn” va boshqa jurnallar.
52
Intеrnеt
1. www, tpu. uz
2. www, pеdagog. uz
3. www. ziyonеt, uz
4. www. edu. uz
Dostları ilə paylaş: |