|
Ózbekstan Respublikasınıń Birinshi Prezidenti I.A.Kárimov óziniń elimizge basshılıq etken dáwirinde tálim-tárbiya sistemasın rawajlandırıwǵa, kadrlar tayarlaw sistemasın túpkilikli jańalawǵa aytarlıqtay úlesin qostı hám onıń tikkeley shólkemlestiriwshisi boldı. Onıń bilimlendiriw sistemasın túpkilikli reformalaw baǵdarındaǵı pikirleri Ózbekstannıń dúńyadaǵı aldıńǵı rawajlanǵan mámleketler menen teń qádem atıp, mámleketti sociallıq-ekonomikalıq, mádeniy rawajlandırıwdıń baǵdarlamasına aylandı.
Ol óziniń 1997 jıl 29 avgustta ótkerilgen Ózbekstan Respublikası Oliy Májilisiniń IX sessiyasında shıǵıp sóylegen sózinde ata-analardıń perzent aldındaǵı minnetlerine toqtalıp, «jaqsa at qoyıw, jaqsı múǵállimniń qolına tapsırıp, sawatlı etiw, ilimli, kásip-ónerli etiw, úylendirip, úyli-jaylı etiw» dep, ata-babalardan kiyatırǵan maqaldı esletedi. Sonday aq ol usı minberden turıp, «balanı-jastan» degen pikirge súyene otırıp, «…balanıń dúńya qarası, talǵamı, múmkinshilikleri payda bolatuǵın baslawısh klasslarǵa eń tájiriybeli, eń bilimli ustazlardı bekitip qoyıwdı ápiwayı aqıl-oydıń ózi talap etedi» dep kórsetedi.
Ol bilimlendiriw sistemasın reformalawdıń zárúrligine toqtay otırıp, «Eski qálipte, burınǵı dáwirde jazılǵan sabaqlıqlardan paydalanıp, eski ideologiyadan qutılmay turıp balalarımızdı jańasha pikirlerge úyrete almaymız» dep túsindiredi. Sonday aq ol pikirin dawam ettirip, «Alımlar arasında sabaqlıq jazıwǵa pásirek bir ilimiy jumıs sıpatında qaraw illeti bar. Nege bunday? Bul psixologiya qay jerden payda bolǵan? Aqırı, sabaqlıqlarda millet pikiriniń, millet oy-pikiri hám millet ideologiyasınıń eń aldıńǵı úlgileri kórsetiliwi kerek emespe?» degn sózler menen deputatlar aldına sawallar qoyadı hám jańa áwlad sabaqlıqların jaratıw boyınsha tapsırmalar beredi.
I.A.Kárimov mektep tálim-tárbiyasınıń sıpatı haqqında toqtay otırıp, «…bizge mektep pitkeriwshileri emes, mektep tálimi hám tárbiyasın kórgen shaxslar kerek» degen qımbatlı pikirlerin bildiredi.
Ol til úyreniw máselesine toqtap, «…shet tillerin úyreniw ana tilin esten shıǵarıw esabınan bolmawı kerek. Óz pikirin tikkeley óz betinshe, ana tilinde ashıq-aydın, gózzal hám qısqa etip bildire almaytuǵın qániygeni, birinshi gezekte basqarıwshılıq kreslosında otırǵanlardı túsiniwde, aqlawda qıyın» dey otırıp, ana tiliniń áhmiyetiniń millet ushın júdá joqarı ekenligin bildiredi. Sonıń menen birge ol óziniń bul miynetinde ózlikti ańlaw túsinigine anıqlama bere otırıp, «Ózlikti ańlaw, milliy sana hám oy-pikirdiń kórinisi, áwladlar ortasındaǵı ruwxıy-mánawiy baylanıs til arqalı kórinetuǵınlıǵı málim» dep, tilge mámleketlik til statusınıń beriliwiniń áhmiyetine toqtap ótedi.
I.A.Kárimov sessiyada joqarı bilimlendiriw tarawı haqqında da bir qansha unamlı pikirlerin bildirdi. Atap aytqanda «Joqarǵı oqıw ornın reformalawdı alıp barıwda olardıń basqa mámleketlerdegi joqarǵı oqıw orınları menen baylanısın bekkemlew zárúr. Óz oqıtıwshılarımız benen sheklenip qalmastan shettende oqıtıwshılar shaqırıwdı jolǵa qoyıwımız kerek», sonday aq elimizdegi joqarı oqıw orınlarınıń oqıtıwshıları haqqında aytıp, «olar shet ellerde qániygeligin joqarılatsın, dańqı shıqqan universitetlerde ózleri lekciyalar oqısın…» dep, shet eller menen kadrlar almasıwdıń erteńgi keleshegimiz ushın zárúrligin kórsetip ótedi.
I.A.Kárimov óziniń «Joqarı mánawiyat-jeńilmes kúsh» shıǵarmasında joqarı mánawiyatlı shaxstı qáliplestiriwge baylanıslı bir qansha konceptual pikirlerdi bayan etedi. Mısalı, jaslarǵa ruwxıylıqtı sińdiriwde tálim-tárbiya sistemasınıń áhmiyetine toqtay otırıp, «Bilimlendiriwdi tárbiyadan, tárbiyanı bolsa bilimlendiriwden ajıratıwǵa bolmaydı-bul shıǵısqa tán kóz-qaras, shıǵısqa tán ómir filosofiyası», dep kórsetip, bilimlendiriwdiń, tárbiyanıń ornına, áhmiyetine júdá joqarı baha beredi. Sonıń menen birge bul haqqında pikir júrgizgende Abdulla Avloniydiń «Tárbiya biz ushın ya ómir-ya ólim, ya qutqarılıw-ya apat, ya saadat- ya baxıtsızlıq máselesidur» degen tereń mánili sózlerin esleytuǵınlıǵın aytıp ótedi.
Ol óziniń bul shıǵarmasında mánawiyatqa qarsı qaratılǵan kúshlerden jaslarımızdı abaylap saqlaw kerek ekenligin tereń túsine otırıp, «…bul dúńyada tábiyatta da, jámiyette de boslıq bolmaydı. Qay jerdedur boslıq payda boldıma hesh shúbhasız, onı álbette, kimdur toltırıwǵa háreket etedi» dep kórsetedi.
Birinshi Prezidentimiz I.A.Kárimovtıń bilimlendiriw tarawın túpkilikli reformalaw boyınsha konceptual pikirleri elimizde tálim-tárbiya tarawın rawajlandırıwǵa, onı ótmishten qalǵan ideologiyalıq sarqıtlardan tazalay otırıp, rawajlanǵan demokratiyalıq mámleketler dárejesine alıp shıǵıw baǵdarında islengen iygilikli qádemlerge tiykar bolıp keldi.
Dostları ilə paylaş: |
