Pedagogs international research journal
Yüklə 325,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
“
PEDAGOGS ” international research journal ISSN: 2181-4027 _SJIF: 4.995 www.pedagoglar.uz Volume-27, Issue-1, February - 2023 20 vositalar ikki turga bo‘lib o‘rganiladi: haqiqiy va modelli . Haqiqiy ta’lim vo sitalari o‘rganilayotgan ob’ektlar haqida haqiqiy tasavvurni vujudga keltirishga xizmat qiladi. Masalan, ta’lim (o‘quv) muassasalari, ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan binolar, mashina, traktor, yarim tayyor va tayyor mahsulotlar, xom ashyolar, asbob-uskunalar va shu kabilarni misol sifatida keltirish mumkin. Modelli vositalarga esa, modellar, maketlar, trenajyor kabilarni misol qilish mumkin. O‘rganilayotgan ob’ektning modeli orqali u haqidagi tasavvur va ma’lumotlar hosil qilinadi. Ta’lim (texnika) v ositalari foydalanilishi jihatidan uch qismga ajratiladi: «ta’lim beruvchi uchun», «ta’lim oluvchi uchun» va «dars o‘tkazish uchun». Dars o‘tkazish uchun vositalarni o‘qituvchi umumiy bo‘lgan holatda tanlaydi, ya’ni ushbu vositalar ham ta’lim oluvchi uchun , ham ta’lim beruvchi uchun samarali bo‘lishi talab etiladi. Ushbu ta’lim vositalarini qanday, qaerda, qachon tanlash kerakligi va ulardan o‘z o‘rnida samarali foydalanish o‘qituvchining bilimi, ko‘nikmasi va mahoratiga bog‘liq bo‘ladi. Ta’lim beruvchi uchun vositalarga o‘quv metodik qo‘llanmalar, metodik tavsiyalar, metodik ishlanmalar, o‘quv dasturlari, dars rejasi, ma’ruza matni, texnologik xarita, kalendar reja kabilar kiradi. Ta’lim oluvchi uchun vositalarga darslik, o‘quv qo‘llanma, jadvallar, yo‘l -yo ‘riqli, texnologik xaritalar, topshiriq varaqalari va hokazolarni misol qilish mumkin. Dars o‘tkazish uchun vositalarga plakatlar, modellar, maketlar, jihozlar, audiovizual, audiovirtual vositalar, texnik, aniq vositalar kabilar kiradi. Ba’zi hollarda ta’lim oluvchi uchun mo‘ljallangan ta’lim vositalari ta’lim beruvchi uchun ham, dars o‘tkazish uchun ham qo‘llanilishi mumkin. Tanlab olingan metod, shakl va vositalar bir- birini to‘ldirishi kerak. Ma’lumki, o‘qituvchi dars jarayonida o‘tiladigan mavzu, uning maqsadi haqida gapirib, so‘ngra dars rejasini beradi. Dars jarayonida ko‘rsatib, izohlash mumkin bo‘lgan ko‘rgazmali qurollar – jadval, rasm, plakat,chizma, diagramma va boshqalardan foydalanish ta’lim oluvchilarning bilimini puxtalashtirishda muhim hisobl anadi. Darsda oddiy bo‘r bilan yoziladigan doskani ishlatish ko‘p vaqtni olganligi bois, boshqa texnik vositalardan foydalanish imkoni yo‘q auditoriyalarda plakat, chizmalardan foydalanish maqsadga muvofiq. O‘zbek tili mashg‘ulotlarida o‘quvchini ijodiy va mustaqil fikrlashga yo‘naltirish, so‘z tanlash, gapda so‘zni to‘g‘ri va o‘rinli qo‘llash. o‘z fikrni aniq, ixcham, ravon ifodalashga o‘rgatish til o‘qitish metodikasining birlamchi vazifasi bo‘lsa, «o‘quvchi – o‘quvchi», «o‘quvchi – o‘qituvchi» tizimida o ‘zaro muloqatni, bahsu munozarani to‘g‘ri tashkil qilish, o‘quvchi tafakkurini oqilona boshqarish, fikr ifodalash malakasini shakllantirishni o‘rganib, talabalarni o‘qituvchilik mahorati va ilg‘or texnologiya bilan tanishtirib borish metodika fanining ikkinchi va bag‘oyat muhim vazifasi hisoblanadi. Ma’lumki, darslarni tashkil etishda ko‘rgazmali va tarqatmali materiallardan foydalanish muhim ahamiyatga ega. Didaktikaning asosiy tamoyillaridan biri darslarning ko‘rgazmali va tarqatmaliligini ta’minlashda n iboratdir. Bizga ma’lumki, ko‘rgazmali materiallarning xilma - xil shakllari mavjud. Taraqqiyotning o‘zi bir |