1-jadval. Zarra tezlatkichlar yordamida kashf qilingan zarralar. Yil Zarracha Tezlashtiruvchi nomi Tezlatkich turi Manzil 1955
Antiproton
Bevatron
Proton sinxrotron
LBNL, U.S.
1962
Myuon neytrino
AGS
Proton sinxrotron
BNL, U.S
1974
𝐽/𝜓
mezon
SLAC
Elektron liniya
Fermilab Menlo
Park,U.S.
1975
Tau lepton
SLAC
Elektron liniya
Fermilab Menlo
Park,U.S.
1978/
1979
Glyuon
DORIS/PETRA
Electron sinxrotron
DESY, Germany
1983
W, Z bozonlar
SPS
Proton sinxrotron
CERN,
Switzerland
1995
Top kvark
Tevatron
Proton sinxrotron
Fermilab, U.S
2000
Tau neytrino
Tevatron
Proton sinxrotron
Fermilab, U.S
2012
Higgs bozon
LHC
Proton sinxrotron
CERN, Switzerland
XULOSA Hozirgi zamonda tezlatkichlarning rivojlanishi tezlatilayotgan zarralarning
energiyasini oshirish, zarralar dastasining intensivligini (tok kuchini) va tezlatilgan
zarralar dastasi impulsining davomiyligini oshirish, dasta sifatini yaxshilash kabi
yo’nalis
hlarda olib borilmoqda. Tezlatgichlarda zarralarni tezlatishning yangi
usullarini ishlab chiqish bilan bir vaqtda an’anaviy usullarni yanada takomillashtirish
bo’yicha, ya’ni magnit va tezlatuvchi sistemada o’ta o’tkazuvchanlikka ega bo’lgan
materiallarni
qo’llash imkoniyatlari o’rganilmoqda. Ushbu materiallarni va ularga mos
holda past haroratlar texnikalarini qo’llash magnit sitemalarining o’lchamini va elektr
energiya sarfini kamaytirishga, tezlatkichlarda avtomatik boshqarish usullarini
qo’llash sohalar
ini
kengaytirishga
imkon
beradi.
Hozirda
yaratilayotgan
tezlatkichlarning iqtisodiy tejamkor bo’lishiga katta e’tibor ham qaratilmoqda.
