Pedaqogika elmi haqqinda ümumi anlayiş Əhatə olunan məsələlər

Təhsil  anlayışı.  Pedaqogika  elminin  başlıca  analyışlarından  olan 

 

“təhsil”  sözü  ərəb  dilində  “hasil”,  “məhsul”  mənalarını  verən 

  “həsələ” 

kökündən  əmələ  gəlmişdir.  Təhsil  haqqında  Azərbaycan  Respublikasının  Qanunda 

yazılmışdır:  “Təhsil  –  sistemləşdirilmiş  bilik,  bacarıq,  təcrübə  və  vərdişlərin 

mənimsənilməsi  prosesi  və  onun  nəticəsidir”.  Hər  bir  dövlətin  və  millətin  inki-

şafında onun təhsilinin müstəsna rolu var. Təsadüfi deyil ki, Ulu Öndərimiz Heydər 

Əliyev təhsili “Millətin gələcəyi, müstəqil dövlətin təməli” adlandırmış və demişdir 

ki, cəmiyyət təhsilsiz yaşaya bilməz.  

Təhsilin  məqsədi:  hərtərəfli  inkişaf  etmiş  şəxsiyyətin  formalaşdırılması; 

özünün  maraqlarına  və  cəmiyyətin  tələbinə  uyğun  olaraq  yaradıcı  potensialından 

istifadə etmək bacarığının inkişaf etdirilməsi; mütərəqqi adət və ənənələrin davam 

etdirilməsi;  elmin,  texnikanın,  mədəniyyətin  inkişaf  etdirilməsi,  tarixi  varisliyin 

təmin edilməsi; dünyanın elmi surətdə anlaşılması; millətlər arası mədəniyyətlərin 

inkişaf  etdirilməsi;  təhsilin  bütün  istiqamətlərinin  yeniləşdirilməsi;  insanın  bütün 

həyatı  boyu  fasiləsiz  təhsili;  təhsilin  müyəssərliyi;  distant  təlimin  inkişaf 

etdirilməsi;  informasiya  texnologiyalarından  geniş  surətdə  istifadə  olunması; 

təhsilalanların akademik mobilliyi; vətəndaş tərbiyəsi; pedaqoji kadrların elmi təd-

qiqatçılıqda fəal iştirakı; yüksək ixtisaslı mütəxəssis kadrlarının hazırlığının təmin 

edilməsi; peşə mobilliyi və s.  

Təhsil müəyyən tədris müəssisələrində və ya müstəqil yolla həyata kеçirilir.  

Təhsil  gеniş  anlayışdır.  Оnun  bütün  növləri  və  fоrmaları  bu  anlayışda 

cəmləşir.  Məktəbəqədər  təhsil,  ibtidai  təhsil,  natamam  оrta  təhsil,  ümumi  orta 

---

təhsil, оrta iхtisas təhsili, ali təhsil, tехniki pеşə təhsili, pedaqoji təhsil, tibbi təhsil, 

hərbi  təhsil,  bakalavr  təhsili,  magistr  təhsili,  doktorantura  təhsili,  fasiləsiz  təhsil, 

əlavə təhsil, dini təhsil, özünütəhsil və s. təhsil anlayışına aiddir.  

Təhsil  intellektual  potensialın  reallaşdırılmasına,  mütəxəssislərin,  peşəkar 

kadrların  yetişdirilməsinə  xidmət  edir.  Bu  kadrlar  ilk  növbədə  çağdaş  sosial-

iqtisadi  həyatın  tələblərini  ödəmək  üçündür.  Bu  barədə  Heydər  Əliyev  belə 

demişdir: “Həyat böyük bir prosesdir. Bu prosesdə uğurla inkişaf etmək üçün insan 

müasir tələblərə uyğun olan təhsilə malik olmalıdır.” 

Həm  elmin  inkişafında  iştirak  edən,  həm  müasir  texnologiyalara  yiyələnə 

bilən,  istehsalı  günbəgün  modernləşdirə  bilən  kadrların  yetişdirilməsi  isə  təhsilin 

inkişafından  asılıdır.  Ona  görə  də,  təhsil  bir  tərəfdən  dövlətin,  digər  tərəfdən 

ictimai-iqtisadi prosesin diqqət mərkəzində olmalıdır.  

Fikrimizcə,  təhsil  anlayışının  aşağıdakı  kimi  interpretasiya  olunması  daha 

məqbuldur: 

Təhsil  cəmiyyətin  və  dövlətin  mənafeyi  naminə  şəxsiyyətin  intellektual  və 

emosional  sferalarını  inkişaf  etdirmək,  onun  həyata  hazırlanması  məqsədi  ilə 

sistemləşdirilmiş  bilik,  bacarıq  və  vərdişlərin  mənimsənilməsi  prosesi  və  onun 

nəticəsidir.