Pedaqogika imtahan cavabları Şagirdə münasibətə görə pedaqoji texnologiyaları fərqləndirin

Antropoloji stereotiplər insanın daxili psixoloji keyfiyyətlərinin, onun 
şəxsiyyətinin qiymətləndirilməsinin fiziki simasının xüsusiyyətlərindən asılı 
olduğu zaman özünü biruzə verir.
Etnomilli stereotiplər insanın psixoloji dəyəri onun bu və ya digər irqə, millətə, 
etnik qrupa məxsus olması ilə müəyyənləşdiyi zaman özünü göstərir.
Sosial-status stereotipi insanın şəxsi keyfiyyətlərinin dəyərindən, onun sosial 
statusundan asılıdır. 

---

Sosial-rol stereotipi insanın şəxsi keyfiyyətlərinin onun sosial rolundan, həmin 
rolun funksiyalarından asılı olaraq qiymətləndirilməsidir. 
Ekspressiv-estetik stereotip insan şəxsiyyətinin xarici görünüşünündən asılı 
olaraq qiymətləndirilməsidir. 
Verbal-davranış 
stereotipi 
şəxsiyyətin 
xarici 
xüsusiyyətlərinin 
qiymətləndirilməsindən asılı olaraq gedir. 
54.Ailə tərbiyəsində valideynlərin uşaqlara təsir yollarını müəyyənləşdirin. 
Adətən valideynlər uşaqlarının tərbiyəsində şəxsi təcrübələrinə istinad edirlər. 
Lakin nəzərə almırlar ki, həmin təcrübəni emosional yük və vərdişlərlə həddindən 
artıq ağırlaşmış formada övladlarına ötürürlər. Uşağın tərbiyəsi keçmişdən azad 
olunmalı, müasir dövrün tələbatları nəzərə alınmalıdır. Hazırda valideynlər ortaq 
məxrəcin müəyyənləşdirilməsi haqqında çox düşünürlər, həddindən artıq 
avtoritar və ya liberal üslub nümayiş etdirməkdən yayınırlar.
Valideyn-övlad münasibətlərində stress və gərginliyin azaldılmasının ən səmərəli 
yolu ünsiyyət prosesində pozitiv ünsiyyətdən müsbət ifadələrdən istifadə 
etməkdir. Fikirləri pozitiv tərzdə ifadə edəndə inam, məmnunluq və razılıq hissi 
artır. Fikir və sözləri pozitiv ifadə etmək çətin olmaqla yanaşı, həm də maraqlıdır. 
İnsanlar müsbət ifadələrə kökləndikdə işlətdikləri neqativ ifadələrin fəsadlarını 
açıq-aydın görürlər. Valideynlər övladlarının gündəlik xərclərinə də diqqətlə 
yanaşmalıdırlar. O, uşağa münasibətini verdiyi pulla ölçməkdən, müqayisələr 
aparmaqdan yayınmalı, tapşırıqlarının yerinə yetirilməsini maddi cəhətdən 
dayərləndirməməlidirlər. 
Ailədə uşaqları faydalı əməyə cəlb etmək üçün onlara seçim imkanı verilməlidir. 
Seçim məsuliyyət hissinin tərbiyə olunmasına və davranışa təsir baxımından 
mühüm komponentdir. Seçim nəticələri əvvəlcədən proqnozlaşdırmağa şərait 
yaradır, özünəinam, müstəqillik və əməkdaşlığı gücləndirir. Bunlar “əmr” və 
göstərişlərdən dəfələrlə çox fayda verir. Erkən yaşlarından uşağı əməyə 
alışdırmaq məqsədilə onu ev işlərinə cəlb etmək lazımdır. Bunun üçün konkret iş 
tapşırmaq əvəzinə uşağa seçim imkanı verilməli, hər hansı işin görülməsi onun 
istəyi ilə müəyyənləşməlidir. Seçim imkanı məhdud ola bilər, lakin uşaqlara nə 
qədər tez qərar qəbulu imkanı verilərsə, onlar bir o qədər tez məsuliyyətlərini 
anlayarlar. Seçim hər iki tərəfi qane etməlidir. 

---

Valideyn-övlad əlaqələrinin düzgün qurulmasında əsas tövsiyə: tanımaq üçün 
dinləmək. Valideynin övladı ilə səmərəli ünsiyyəti onun dinləmək, uşağın hiss və 
fikirlərini dəyərləndirmək bacarığından asılıdr. Tanımaq, öyrənmək o deməkdir 
ki, uşaq danışan zaman valideyn öz fikrini səsləndirmir. Valideynin ilk reaksiyası 
uşağın dediyini dəyərləndirmək olmalıdır. Bundan sonra iş fikir bildirmək tövsiyə 
olunur Adi dinləmə ilə öyrənmək üçün dinləməyin fərqi böyükdür. Uşaq 
fikirlərinin qəbul edilməsini istəyir. Valideyn övladını dinləyərkən səbrli olmalı, 
uşaq fikrini sona çatdırmadan ona müdaxilə etməməlidir. Diqqətlə dinləyən 
valideyn övladının hiss və fikirlərini qəbul etdiyini göstərir. Bununla yanaşı, o, 
dinləmə problemi olan yeniyetməyə yaxşı nümunə ola bilər. Uşaqlarla ünsiyyət 
və qarşılıqlı anlaşma qurmaq üçün dinləmək bacarığı mütləqdir. 
Uşaqlara göstərilən hörmət onlarda məsuliyyət hissi formalaşdırır. Bu, 
yeniyetmələrlə davranışda, ailədaxili problemlərdə, stress keçirilən dönəmdə 
xüsusilə 
böyük 
əhəmiyyət 
daşıyır. 
Uşaqda 
məsuliyyət 
hissinin 
formalaşdırılmasının ən doğru yollarından biri valideynin də məsuliyyət nümayiş 
etməsidir. Bu, mürəkkəb, lakin çoxlu üstünlüklərə malik metoddur, çünki 
valideyn ən yaxşı nümunə ola bilər. Məsuliyyətli uşaqlar özlərinə güvənməkdən 
məmnunluq hissi duyurlar. Valideyn “mən sənin əziyyətini çəkməliyəm, çünki 
mən olmasam, sən bunu bacarmazsan” deyəndə uşaq razılaşır və bu zaman onun 
özünüqiymətləndirməsi sual altında qalır. Lakin “lazım olsa mən sənin 
yanındayam, amma əminəm ki, sən özün də bacaracaqsan” deyəndə uşaq 
müstəqil davranışa öyrənir və bununla da onun məsuliyyəti artır.