CGI (Common Gateway Interface) texnologiyasi internet resurslari tarkibida ob‘ektdan ob‘ektga ma‘lumotlar to‗plamini uzatishni ta‘minlovchi dasturiy ilovalar asosida tuzilgan interaktiv elementlardan foydalanishini nazarda tutadi. Internet tarmog‗idagi konferentsiyalar, e‘lonlar bo‗limi, ro‗yxatlar kitobi, chatlar qidiruv tizimlari va reyting hisobi tizimlari ham CGI texnologiyasi asosida ishlab chiqilgan.
Umumiy holda CGI texnologiyaning ishlash printsipi quyidagichadir: Foydalanuvchi web – sahifada biror shaklni to‗ldiradi va tugmani bosadi. Bundan so‗ng HTML – dasturiy ilovada yozilgan CGI skriptni chaqiruvchi operator qatori CGI skriptni ishga tushiradi va unga ma‘lumotni qayta ishlash uchun boshqarishni topshiradi. Foydalanuvchi tomonidan kiritilgan ma‘lumotlar ushbu dasturiy ilovaga yuboriladi. U esa o‗z navbatida bu ma‘lumotlarni boshqa sahifaga joylashtiradi, pochta orqali kerakli manzilga yuboradi yoki biror usul bilan transformatsiya qiladi. CGI skriptlari serverda maxsus ajratilgan CGI – BIN deb nomlangan direktoriyalarida joylashtiriladi[2].
SSI texnologiyasi
SSI (Server Side Includes) texnologiyasi CGI texnologiyasi bilan uzviy bog‗langan texnologiyadir. SSI texnologiyasi ―C‖ dasturiy tiliga o‗xshash makro-tili yordamida qo‗yilgan shartlarga qarab web sahifada u yoki bu matnni aks ettirish, berilgan algoritm yordamida mavjud fragmentlardan dinamik ravishda HTML fayl hosil qilish yoki uning biror qismiga CGI skriptining natijalarini joylashtirish imkoniyatiga ega. SSI texnologiyasining afzalliklari va kamchiliklari CGI texnologiyasiga o‗xshashdir.
Web – dizayner html – hujjatni ishlab chiqish jarayonida ko‗pgina hollarda formatlashning murakkab usullarin qo‗llashga to‗g‗ri keladi. Masalan, Abzatsdan abzatsgacha shriftni o‗zgartirish, matnni joylashtirish, uning rangi o‗zgartirish, ma‘lumotlar jadvallarini tuzish kabi ishlarni amalga oshiradi. Bu masalani
HTMLning standart vositalari yordamida hal qilish mumkin. Lekin bunda faylning hajmi juda kattalashib boradi va bu jarayon mehnati ham birmuncha murakkablik keltiradi. Bunday muammoni hal qilish uchun web – sahifaga kaskad jadvallar usuli CSS — Cascading Style Sheets standartida tuzilgan tashqi faylni qo‗shish kifoyadir.
Maxsus makro-til yordamida bir marta sahifaning formati o‗rnatiladi.Boshqacha aytganda CSS fayli HTML – hujjatdagi matn, jadval va boshqa elementlarni formatlash uchun ishlatiladigan shablon o‗rnini bosadi. Bitta CSS fizik faylini saytning bir necha web sahifalariga qo‗shish mumkin. CSS faylini ixtiyoriy serverda ishlatish mumkin.