Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning tashabuslari bilan davlatimiz mis va

Molibdenit - sanoatda muhim ahamiyatga ega boʻlgan sulfidli minerallardan 
biri hisoblanadi, ammo uning ruda tarkibidagi miqdori past, ayniqsa konning 
yuqori gorizontlaridagi rudalarida miqdori past hisoblanadi. 

---

23 
Molibdenit mayda tomirlarini makroskopik koʻrinishda faqat yer yuzidan 
100-200 m dan ortiq chuqurlikdagi skvajina kernalaridagina koʻrish mumkin. 
Konning Markaziy uchastkasida molibdenitning eng yuqori miqdori 600-1000 m 
chuqurlikda qayd etilgan. 
Koʻpincha, molibdenit ilk kvarts bilan birga paydo boʻladi, unda u mayda, 
tarqoq tarqalish, kichik uyalar va ipga oʻxshash tomirlarni xosil qiladi. Molibdenit 
erta (tarqalgan) magnetit va pirit-I dan keyinroq ajratilgandan beri ushbu ikki 
mineralning molibdenit bilan birgalikda uchrashi holatlari, shuningdek, magnetit 
va piritning alohida donalarining molibdenit bilan qoplanishi (almashtirish 
chegaralari) kuzatiladi. Xalkopirit-I, II va bornitga nisbatan molibdenit avvalroq 
xosil boʻlgan mineral hisoblanadi. Silliqlangan tog jinslarida molibdenitning 
boʻlinish yoriqlari boʻylab xalkopiritning oʻsishi kuzatildi. 
Kvartsning xalkopirit, piritli polimineral tomirlarida molibdenitning 
birikmalari ajralib turadi va tomirlar chekkalari bilan chegaralanadi. Kvars-
karbonat-polissulfidning kech xosil boʻlgan birikmasida molibdenitning reliktli 
birikmalari unchalik keng tarqalmagan. 
Molibdenitning alohida donalari va birikmalari oʻlchamlari 0.001mm dan bir 
necha mm gacha oʻzgarib turadi. Molibdenit birikmalarining shakllari tomirsimon, 
uyasimon, tangachasimon, yelpig ichsimon, dastasimon va alohida plastinkalari 
izometrik (kesmada) yoki choʻzilgan, egri shaklga ega. Kvarts-molibdenit-
xalkopirit birikmasidagi minerallarni ajratishning quyidagi ketma-ketligi 
xarakterlidir: Kvarts – molibdenit – pirit-I – xalkopirit-I – bornit.
Molibdenit - selen, tellur, ayniqsa reniy, platina va palladiyning 
kontsentratori hisoblanadi. Sanoat mis rudalari konturidagi hisob-kitoblarga koʻra, 
molibdenitlarda minerallarning oʻrtacha miqdori quyidagiga teng: 
˗ Selen – 194.7 g/t;
˗ tellur – 4.0 g/t;
˗ reniy – 837.8 dan 169.0 g/t gacha;
˗ platina – 0.5 g/t;
˗ paladyum – 0.26 g/t. 

---

24 
Molibdenitlarda reniyning miqdori chuqurlik oshgani sayin kamayib boradi. 
Bornit ˗ muhimligi boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadigan hamma joyda ammo 
kam miqdorda (0.01-0.07%) uchraydigan mis minerali hisoblanadi.
Konda oksidlangan mis rudalarida kamdan-kam uchraydigan gipergen bornit 
mavjud. Bornit har doim xalkopirit bilan birga uchraydi va u bilan panjarali oʻsish 
oraligʻidagi tuzilmalarni xosil qiladi, marginal oʻrinbosar chekkalari. Bornitning 
alohida zarralari konning chuqur gorizontlarida kuzatiladi. Zarralarning shakli 
ksenomorfik, ya`ni, oʻz kristall shaklini butunlay yoʻqotgan koʻrinishda boʻlishi 
mumkin, kamdan – kam esa izometrik shaklga ega boʻlishi mumkin. 
Bornitning asosiy minerallar birikmasida xalkopirit bilan birgalikda uchrashi 
kuzatiladi, piritda pirrotin, xalkozin va kamdan-kam magnetit bilan birgalikda, 
kech kvarts-karbonat-polisulfid birikmasida esa xalkopirit II - IV bilan almashgan 
holda uchraydi. Shuningdek, u murakkab tarkibli sulfid mineralari, xalkozin, 
kovelin va galena bilan mikroqoʻshimchalar xosil qiladi. 
Bornit oltin, kumush, vismut asosiy boyitish minerali hisoblanadi. 
Gipogen bornitning ikkita xosil boʻlish jarayoni mavjud. Bornit-I - kvarts-
molibdenit-xalkopirit birikmalari rudalarida mikro ajratmalar shaklida pirit va 
xalkopirit-I oʻrnini bosadi. Bornit-II xalkopirit-II da xalkopirit-II, xalkozin va bilan 
birikkan holda shpindel shaklidagi, panjarali strukturalarni xosil qiladi. Oʻz 
navbatida, bornit-II oʻrnini xalkozin, kovevellin va gipogen temir oksidlari 
egallaydi. Bornit-II miqdori chuqurlikda granodiorit-porfir bilan kantakt zonasi 
yoʻnalishi boʻyicha ortadi. 
Bornit II bilan birgalikda tabiiy oltin va kumushning mikro birikmalari 
uchraydi. Bornitning rangi pushti jigarrang. Bornit II mikroskop ostida pushti 
jigarrang va binafsha rangga ega boʻlib, sezilarli anizotropiya bilan ajralib turadi. 
Bornit-II ning mikro qattiqligi 70.1 dan 112.0 kg / mm
2
gacha oʻzgarib turadi. 
Bornitda minerallarning miqdori quyidagicha oʻzgarib turadi:
˗ selen – 268.0 dan 400.0 g/t gacha 
˗ tellur –12.4 dan 59.2 g/t gacha 
˗ vismut – 530.0 dan 690.1 g/t gacha. 

---

25 
Sof holdagi oltin va kumush. 
Konditsiya 
(GKZning 1983-yil 19-avgustdagi 1832-k-sonli bayonnomasi) 
Balans zaxiralari: 
- sulfidli rudadagi misning miqdori – 0.2 %; 
- hisoblangan bloki uchun sulfid rudasidagi misning shartli minimal sanoat miqdori 
0.45 %; 
- zaxiralarni hisoblashga kiritilgan ruda qatlamlarining minimal qalinligi va 
nokanditsion va boʻsh tog jinslarining maksimal qalinligi - 15m; 
-misni tarkibini shartli ravishda hisoblash koeffitsiyentlari: 
Molibden - 5,7 
Oltingugurt - 0,06 
Oltin - 0,28 
Kumush - 0,0З26 
- Shartli mis 
rudasini
hisoblashdagi komponentlarning minimal miqdori: 
Molibden - 0,001% 
Oltin - 0,01 g / t 
Kumush - 0,2 g / t