Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Isterik shaxs buzilishi – bemorning hatti-harakatlarning soxtaligi, tannozlik, 
huddi sahnalashtirilgandek, ba‘zi bir xususiyatlarini oshirib ko‗rsatishi bilan 
ifodalanadi. Atrofdagilarni e‘tibor markazida bo‗lish uchun ular har qanday 
imkoniyatlarini ishlatadilar, bachkana qiyinadilar, xursand va xafa bo‗lishi 
namoyishkorona bo‗ladi. 
Paranoyyal shaxs buzilishi – bir mavzudagi o‗ta qimmatli g‗oyalar (rashq, 
kashfiyot qilish) hosil bo‗lishiga moyilligi bilan ifodalanadi. Ularda ishonchsizlik, 
gumonsirash, o‗zlariga ortiqcha bino qo‗yish, o‗z manfaatlarini ko‗zlab ish to‘tish, 
o‗z fikrlarini o‗tkazishda qat‘iyatlilik belgilari kuzatiladi. Ularning qiziqish va 
intilishlariga javob bermaydigan har qanday narsa e‘tibordan chetda qoladi. 

---

75 
 
XARAKTEROLOGIK VA PATOXARAKTEROLOGIK REAKTSIYALAR
 
Umumiy tushuncha 
Xarakterologik reaksiya - bu ma‘lum mikromuxitda va sharoit bilan boglik 
bulgan bola yoki usmirning utkinchi xulk-atvor uzgarishlariga aytiladi. Bu xulk-
atvor uzgarishlari anik psixologik yunalgan bulib ijtimoiy dezadaptatsiyaga va 
somatik funksiyalarning buzilishlariga olib kelmaydi 
Patoxarakterologik reaksiya - bu psixogen shaxs reaksiyasi bulib, bola yoki 
usmirning xulkining turli xil uzgarishlarida namoyon bo‘ladi va nevrotik 
(somatovegetativ) buzilishlar bilan birga ijtimoiy-psixologik dezadaptatsiyaga olib 
keladi. 
Etiologiya 
 
Uzok muddat ta‘sir kiluvchi turli xil salbiy omillar: oiladagi mojarolar, 
notugri tarbiya, emotsional deprivatsiya, bolalar muassasidagi tarbiyachi va 
ukituvchilarning pedagogikaga zid bulgan xatti-xarakatlari bu buzilishlarga sabab 
bulishi mumkin. 
Bola yoki usmirda psixopatik shaxs xususiyatlarini rezidual-organik 
yetishmovchiligini mavjudligi xam muxim axamiyatga ega.Tashki omillardan
patoxarakterologik reaksiyalarning shakllanishida salbiy mikroijtimoiy-psixologik 
muxit va pedagogik karovsizlik katta rol uynaydi.